51-rasm.
g)
v)
b)
a)
52-rasm.
Ichki urinma ham shunga o‘xshash yasaladi, lekin yordamchi aylana radiusi berilgan radiuslar yig‘indisi R+R1 ga teng qilib o‘tkaziladi (53-a,rasm). So‘ngra O markazdan yordamchi aylanaga urinma o‘tkaziladi. K nuqta R2 radiusli aylana markazi O1 bilan birlashtiriladi. O1K radiusga parallel qilib kichik aylananing OK2 radiusi o‘tkaziladi. Izlanayotgan urinma tutashuv nuqtalari K1 va K2 orqali o‘tadi (53-b,rasm).
53-rasm.
To‘g‘ri chiziq va aylanani berilgan radius bo‘yicha tutashtirish talab qilinsin. Buning uchun berilgan to‘g‘ri chiziqqa R1 masofa parallel chiziq o‘tkaziladi, berilgan aylana radiusiga tutashtirish radiusini qo‘shib (R1+R)=R2, radius bilan yoy chiziladi, bu yoy parallel o‘tkazilgan chiziq bilan kesishib, tutashtirish markazi O1 hosil bo‘ladi. To‘g‘ri chiziqqa O1 nuqtadan perpendikulyar chiziq chiqarilsa, tutashtirish nuqtasi K hosil bo‘ladi, so‘ngra O nuqta bilan O1 nuqtalar tutashtirilsa, ikkinchi tutashtirish nuqtasi K1 hosil bo‘ladi. O1 markaz bo‘yicha K va K1 nuqtalardan o‘tuvchi aylana yoyi chizilsa, to‘g‘ri chiziq va aylana berilgan R1 radiusda silliq tutashadi (54-rasm). To‘g‘ri chiziq bilan aylanani ichki tutashtirish ham shu tartibda bajariladi faqat radiuslap (R1-R) ayriladi (55-rasm).
Tashqi tutashma. Markazlari O1O va radiuslari R1R bo‘lgan aylanalarni R2 radiusli aylana bilan tashqi tutashtirish kerak bo‘lsin (56-rasm). Buning uchun aylanalar radiusiga berilgan R2 radius qo‘shiladi, ya’ni R1+R2=R3 R2+R=R4, bo‘ladi. O1 markazdan R3 radius bilan yoy chiziladi, O1 marazdan esa R4 radiusda ikkinchi yoy chiziladi, ikkala yoy o‘zaro kesishib tutashtirish markazi O2 nuqtasi hosil qiladi (56-a,rasm).O2 markazni O va O1 markazlar bilan tutashtirish natijasida K va K1 tutashtirish nuqtalari hosil qilinadi. O nuqtaga bo‘lgan markaz K va K1 nuqtalardan o‘tuvchi yoy chizilsa, berilgan aylanalar R2 radius bo‘yicha silliq tutashtiriladi (56-b,rasm).
markaz chizig’i
markaz chizig’i
Share with your friends: |
