1-jadval. O‘zbekiston Respublikasida 2000-2004 yillarda inflyasiyaning asosiy ko‘rsatkichlari (o‘tgan yilning mos davriga nisbatan narxlarning o‘sishi, %da) 103
Yillar
|
Iste’mol tovarlari narxlari yig‘ma indeksi (INI)
|
Oziq-ovqat tovarlari
|
Nooziq-ovqat tovarlari
|
Xizmatlar
|
2000
|
24,9
|
18,9
|
36,6
|
47,1
|
2001
|
27,4
|
27,9
|
21,1
|
36,9
|
2002
|
27,6
|
28,0
|
19,3
|
41,3
|
2003
|
10,3
|
5,4
|
13,9
|
30,9
|
2004
|
1,6
|
-4,7
|
6,3
|
23,6
|
Manba: O‘zR Davlat statistika qo‘mitasi.
Kelib chiqish sabablari va o‘sish sur’atlariga qarab, inflyasiyaning bir qancha turlarini farqlash mumkin.
1. Talab inflyasiyasi. Narx darajasining an’anaviy o‘zgarishi jami talab ortiqchaligi bilan tuShuntiriladi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasi mahsulotning real hajmini ko‘paytirib, ortiqcha talabni qondira olmaydi. Chunki barcha mavjud resurslar to‘liq foydalanilgan bo‘ladi. Shu sababli bu ortiqcha talab narxning oshishiga olib keladi va talab inflyasiyasini keltirib chiqaradi. Talab inflyasiyasini quyidagi chizma orqali ham izohlash mumkin (2-chizma).
Chizmadan ko‘rinadiki, iqtisodiyotdagi pul hajmining ko‘payishi qisqa muddat ichida yalpi talabni AD1 dan AD2 ga siljishiga olib keladi. Agar bu vaqtda iqtisodiyotning holati yalpi taklif egri chizig‘ining oraliq (2) yoki tik (klassik) (3) kesmasiga mos kelsa, bu narx darajasining o‘sishiga, Ya’ni talab inflyasiyasining ro‘y berishiga olib keladi.
Share with your friends: |
