Mendel o’z tajribalarini irsiy jihatdan toza, ko’zga yaqqol tashlanadigan belgilari bilan o’zaro keskin farq qiluvchi no’xot o’simligining turli navlari ustida olib bordi. Monoduragay chatishtirish yo’li bilan irsiyat qonunlarini o’rganish sohasidagi uning ishlarining mohiyatini quyidagi misolda namoyish qilish mumkun.
Mendelning birinchi qonuni. Mendel no’xotning guli qizil va oq navlarini chatishtirib birinchi avlod (F1) duragay o’simliklarini oldi. Ularning hammasida gulning qizil rang belgisi ustunlik qildi. Bunday belgi dominanat belgi deb ataladi. Gulning oq rang belgisi esa butunlay rivojlanmadi. Uni ressesiv belgi deyiladi.
Mendelning birinchi qonuni. Mendel no’xotning guli qizil va oq navlarini chatishtirib birinchi avlod (F1) duragay o’simliklarini oldi. Ularning hammasida gulning qizil rang belgisi ustunlik qildi. Bunday belgi dominanat belgi deb ataladi. Gulning oq rang belgisi esa butunlay rivojlanmadi. Uni ressesiv belgi deyiladi.
Bayon etilgan irsiy jarayon Mendelning birinchi qonunining mazmunini tashkil etadi. Bu qonunni birinchi avlod duragay organizmlarining bir hilligi yoki dominantlki qonuni deb ataladi. Mendelning ikkinchi qonuni. F1 o’simliklari o’z-o’zidan chatishtirilib olingan ikkinchi avlod (F2) duragay o’simliklarini tahlil qilish natijasida, ularda gul rangi bo’yicha xilma-xillik xodisasi borligi aniqlandi. Ularning orasida qizil gulli o’simliklardan tashqari oq gulli o’simliklar ham paydo bo’ldi. Ularning miqdoriy nisbati 3:1 holatda bo’ladi. Bu irsiy jarayon Mendelning ikkinchi qonuni yoki belgilarning F2 ajralish qonuni deb ataladi.
Bayon etilgan irsiy jarayon Mendelning birinchi qonunining mazmunini tashkil etadi. Bu qonunni birinchi avlod duragay organizmlarining bir hilligi yoki dominantlki qonuni deb ataladi. Mendelning ikkinchi qonuni. F1 o’simliklari o’z-o’zidan chatishtirilib olingan ikkinchi avlod (F2) duragay o’simliklarini tahlil qilish natijasida, ularda gul rangi bo’yicha xilma-xillik xodisasi borligi aniqlandi. Ularning orasida qizil gulli o’simliklardan tashqari oq gulli o’simliklar ham paydo bo’ldi. Ularning miqdoriy nisbati 3:1 holatda bo’ladi. Bu irsiy jarayon Mendelning ikkinchi qonuni yoki belgilarning F2 ajralish qonuni deb ataladi.
