Foydalaniladigan adabiyotlar:
1) «Ona tili» 5-sinf uchun darslik.
I. Darsning borishi:
a) salomlashish
b) navbatchilik hisoboti, sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish
c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish
II. O’tgan mavzuni so’rash.
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka.
b) Frontal (guruh bilan ishlash)
. Topshiriq. Quyidagi so‘zlardagi umumiy ma'noni aniqlang va bu so‘zlar o‘rtasidagi o‘ziga xos ma'no nozikliklarini ayting.
Yemoq, tanovul qilmoq, iste'mol qilmoq, g‘ajimoq, kavshamoq, oshalamoq.
Ma'nodosh so‘zlar bir umumiy ma'noni ifodalasa ham, shu umumiy ma'noni qanday ifodalash nuqtayi nazaridan bir-biridan farq qiladi. Masalan: shivirlamoq, gapirmoq, baqirmoq, bo‘kirmoq so‘zlari so‘zlash umumiy ma'nosi bilan bir xil bo‘lsa ham, ular ovozning baland-pastligiga ko‘ra farq qiladi. Shuningdek, to‘ng‘illamoq, ming‘irlamoq, vaysamoq, javramoq so‘zlari ham so‘zlash umumiy ma'nosi bilan yuqoridagi so‘zlar bilan birlashadi, lekin ulardan salbiy bahoga egaligi bilan farq qiladi Irod etmoq, bayon etmoq singari so‘zlar kitobiy uslubga xoslanishi bilan farqlanadi.
Ko‘ryapsizki, bir ma'noni o‘zingizning maqsadingizga muvofiq bir necha so‘zlardan bittasini tanlash orqali ifodalash mumkin. Bu bilan nutqning ta'sirchanligini oshirish orqali so‘z sehrini namoyon qilishga erishiladi.
510-mashq. Keltirilgan misollarni o‘qing. Ma'nodosh so‘zlarni topib izohlang.
1. Bu yoqlarda suluv bo‘ladi May oyining salqin tunlari. Chechak ochsa turfa gullari, Qirg‘oq chiroy bilan to‘ladi.(Usmon Nosir) 2. Oyi-chi, oyi! Kechqurunlari shahar yanayam chiroyli bo‘lib ketarkan. («G‘uncha») 3. Oh, go‘zal Farg‘onaning husni bugun qandoq emish, Har taraf osmon emish, osmonga yetgan tog‘ emish. (Jamol Kamol)
Share with your friends: |
