SİNDİRİm sistemi hastaliklari

Gastrointestinal sistem (GİS) ağızdan başlayan ve rektuma kadar olan komplike bir sistemdir. Bu sistemde; glandular sekresyon, mukozal hücre absorbsiyonu, intestinal motilite ve kompleks neuroendokrin aktivite gibi çok sayıda fizyolojik olay şekillendiğinden, GİS hastalıkları Veteriner hekimlikte önemli bir yere sahiptir.

ÖN SİNDİRİM (AĞIZ) ORGANINI HASTALIKLARI

- Yem alımında rahatsızlık, - Çiğneme bozukluğu,

- Alınan yemin ağızda ıslatılamaması – Yutkunmada güçlüktür.

Bunların sonucu - Ön mideler ve abomasum hastalıkları,

- Metabolizma hastalıkları,

- Vitamin ve mineral madde yetmezliğine bağlı hastalıklar görülür.

1) Yem alımı ve Çiğneme Bozukluklarına yol açan durumlar;

• 
  Ağrılı durumlar; (Stomatitis, Şap, Mavi dil, Ektima, Distemper, Üremi),
  
• 
  Motorik sinirlerin felci; (N. Facialis)
  
• 
  Çene eklemi hastalıkları; (Çıkık, kırık, felç)
  
• 
  Çiğneme kaslarındaki hastalıklar; (Tetanos, Myositis eosinophilia, Dilde atrofi),
  
• 
  Sentral kökenli bozukluklar; (Borna hastalığı, Hidrosephalus),
  
• 
  Isırma bozuklukları; (Brachiygnathie gibi anomaliler),
  

I. Faz; yemin farenkse iletilmemesi (Dil felçlerinde)

II. Faz; Yutaktan geçememe, (farengitis, farenks felci ve tümörleri, narkoz durumları, koma sonucu hatalı yutma ve regürgitasyon)

III. Faz; Ösefagus bölümünde geçiş zorluğu,

• 
  Kompresyon stenozları (Tümör vb.),
  
• 
  Yangı ve yeni oluşumlar sonucu stenoz durumları,
  
• 
  Yapışma, divertikel ve obstrüksiyon (patates, pancar, elma) durumlarında görülür.
  

İştahla ilgili bozuklukların tedavisinde; Öncelikle nedenin ortaya konulması şarttır. Bu nedenle dikkatli bir muayene ve iyi bir anamnez gerekir. Anoreksi durumlarında İV Dekstran solüsyonları, tonik ilaçlar, protein deriverleri verilir. Oral solüsyonlar verilir. İştaha normale dönene kadar B kompleks vitaminler, mineral madde takviyeleri yapılır. İştah artırıcı özelliklerinden dolayı at ve köpeklere kortikosteroidler ve anabolik steroidler verilir. Rumen stimulantları ve antibiyotikler verilir.

- Anoreksi - Disfaji - Vomitus (Kusma)

- Diyare (ishal) - Abdominal gerginlik, -Abdominal ve pelvik ağrı

- Durgunluk, nöbet ve huzursuzluk gibi sayılabilir.

Diş çürüğü, diş dökülmesi, ağız ve ösefagusta yabancı cisim, ösefagusa basınç yapan tümör gibi ağız ve ağza yakın bölgelerdeki lezyonlardan oluşabileceği gibi, ateş, hipotermi, vücudun değişik yerlerindeki akut ve kronik ağrılar, apseler, generalize enfeksiyonlar, metabolik ve hormonal bozukluklar, MSS primer bozukluklarında anoreksi görülür.

Disfaji genelde anoreksiyle karıştırılır. Hayvan isteksizde olsa yemi alabiliyor ve çiğneyebiliyorsa anoreksi düşünülmemelidir. Disfaji yutmanın güç ve ağrılı oluşumu ile anlaşılır. Baş ve boyun aşağıya gergin olarak tutulur. Yutma sırasında farenks kaslarının belirgin kontraksiyonları görülür. Tekrarlayan yutma çabaları sırasında hayvan başını sallar, dilini dışarı çıkarıp çektiği ve bazen inlediği ve hatta bağırdığı gözlenir.

Dilin bu hareketi ile birlikte disfaji gözlendiğinde hasta; orafarengiyal travma veya yangı, ağızda yabancı cisim, diş çürüğü, diş dökülmesi ve ülser yönünden incelenmelidir.

Kedi ve Köpeklerde Orofarengeyal Disfajinin Nedenleri:

Morfolojik Fonksiyonel

Stomatitis, Glossitis Mastikator myositis, Myastenia gravis

Farengitis, Tonsillitis Kuduz, Yalancı kuduz, Botilismus

Orofarengeyal neoplaziler Hidrosephalus, Krikofarengeal akalasya

Diş ve diş eti hastalıkları Polimyositis, Kraniyal V,VII, IX, X, XII

Retrofarengeal apseler ve lenfadenopatiler sinirlerin nöropatileri

Salya bezi hastalıkları, Hyoid kemik kırıkları ve dislokasyonu
Ruminantlarda Orofarengeyal Disfajinin Nedenleri:

Konjenital anomaliler: Yarık damak, brahiognati

Yabancı cisim ve travmatik hasarlar: Mandibuler ve hyoid kırıkları, farengeyal perforasyon

Kimyasal maddeler: Asit ve alkaliler,

Neoplaziler.

Parazitler: Sülük invazyonu,

Diş hastalıkları: Diş kırıkları, apseleri, aşınmaları ve taşları, peridontal hastalıklar, florozis,

Tükrük bezi hastalıkları:

Stomatitise neden olan hastalıklar:

- Bakteriyel hastalıklar: Nekrotik stomatitis, aktinobasillozis ve aktinomikozis,

- Viral enfeksiyonlar: Şap, Veziküler stomatitis, BVD-MD, Mavi dil, Sığır Vebası, Ektima,

- Mikotik enfeksiyonlar: Candidiazis,

retrofarengeal apseler, neoplazmalar, diyaframa fıtkı,