BerdaQ nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti
Kakku zig'iri hayotiy shakli va hayot faoliyati
Download 0.88 Mb.
|
| 2.1.Kakku zig'iri hayotiy shakli va hayot faoliyati.
O'rta Osiyo sharoitida scrnam joylarda funariya turkumining turlari va cho'l zonada erta bahorda qumlarda tortula turkumi turlari, tog'larda esa kakku zig'iri turkumining ayrim turlari o'sadi. Quyida oddiy kakku zig'iri bilan tanishamiz. Oddiy kakku zig'iri Polytrichum commune Kakku zig'irnamolari Polytrichales qabilasining Kakku zig'irdoshlar Polytrichaccae oilasiga mansub. Kakku zig'iri turkumiga 100 ga yaqin tur kiradi. Oddiy kakku zig'iri 30—40 sm balandlikdagi o't. Poyasi tik o'suvchi, shoxlanmagan va oddiy qalami barglar bilan zich qoplangan, o'rta va uchki qismidagi barglari yashil, pastki qismidagilar esa kichik va qo'ng'ir rangli. Poyasining asosida ko'p hujayrali, qo'ng'ir tusli, rizoidlar taraqqiy etgan. Kakku zig'iri 2 uyli o'simlik. Anteridiy va arxegoniylari poyasining uchida to'p-to'p bo'lib joylashgan. Anteridiy uzunchoq shaklda bo'lib, qisqa bandda o'rnashgan. Antrediydagi har bir spermagen hujayralaridan bittadan 2 xivchinli spermatozoid hosil bo'ladi. Spermatozoidlar tomchi suvda harakat qilib, arxegoniydagi tuxum hujayra bilan qo'shilgandan so'ng zigota hosil bo'ladi. Zigotadan sporogon taraqqiy etadi. Dastlab sporogon arxegoniyning qorincha qismida shakllanadi, keyinchalik uning bandi uzayib ko'sakchasi arxegoniyning qorinchasini yorib tashqariga chiqadi. Yetilgan sporogon ikki qismdan: band va ko'sakchadan iborat. Ko'sakchaning ustida qalpoqcha mavjud. Ko'sakning tashqi devori yashil bo'lib, xlorofill donachalariga ega. Ko'sakning tashqi qavati epidermis to'qimasidan tashkil topgan. Yetilgan sporalardan qulay sharoitda protonema, protonema kurtaklaridan esa kakku zig'iri o'sadi. Turli xil foydalanish Agar siz kakku zig'iridan barglarni olib tashlasangiz, siz markaziy jarohatlarda hosil bo'lgan egiluvchan, qattiq iplarni olishingiz mumkin. Ota bobolarimiz ushbu tabiiy materialdan cho'tka va supurgi tayyorlashda foydalanganlar. Ho'llash va cho'tkadan so'ng, poyalar matlar, gilamchalar, savat va qorong'i pardalar uchun ajoyib asos yaratdi. Shunisi e'tiborga loyiqki, Angliyada erta Rim qal'asini qazish paytida kuku zig'iridan tayyorlangan savat qoldiqlari topilgan. Mahsulotlar milodiy 86 yilga to'g'ri keladi. Ilgari kakku zig'irchasi jangchilar va sayohatchilar uchun plashlar ishlab chiqarishda keng qo'llanilgan. Natijada paydo bo'lgan kiyimlar ayniqsa bardoshli edi. Ular dekorativ ahamiyatga ham ega edilar. Shifokorlar ushbu turdagi moxlardan ovqat hazm qilish tizimini tiklash, oshqozon kramplarini yo'q qilish va buyrak va o't pufagi toshlarini eritish uchun foydalanishni maslahat berishadi. Kakku zig'ir, uning tuzilishi uni bog'dorchilikda dekorativ maqsadlarda ishlatishga imkon beradi, tuproqqa ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Shunday qilib, bu o'simlik maksimal ikki mavsumda tuproqning kislotalik ko'rsatkichlarini normallashtirishga qodir. Keyin har qanday bog 'o'simliklari tiklangan tuproqda muvaffaqiyatli o'stirilishi mumkin. O'lik mox ajoyib o'g'itdir. Kakku zig'irining eng noodatiy usuli viski tayyorlashda malt hisoblanadi. Download 0.88 Mb. Share with your friends:
|