Modellashtirish ko`p bosqichli jarayondir. Uning 1-bosqichi modelni qurishdir. Qurilgan modelning original bilan mosligini aniqlash modellashtirishning 2-bosqichidir. Modellashtirishning 3- bosqichi - bu model asosida hosil qilingan bilimni originalga tadbiq etishdir. Modellashtirishning so`nggi, 4-bosqichi esa model orqali ega bo`lingan yangi bilimning haqiqatligini aniqlashdir. Tabiatiga ko`ra modellarni 2 guruhga bo`lish mumkin: 1) moddiy modellar 2) fikriy modellar Moddiy modellar moddiy jismlardan yasalgan modellardir. Fikriy modellar esa til belgilari, tildagi simvollar, har xil kodlar, EHM dasturlari va shular kabilardir.
Ilmiy tadqiqotlar uning tarkibidagi bir qator elementlarni o‘z ichiga oladi.
Tadqiqot obyekti - sub'ektning kognitiv faoliyati yo‘naltirilgan va bilish sub'ekti ongidan tashqarida va mustaqil ravishda mavjud bo‘lgan haqiqat bo‘lagi. Tadqiqot ob'ektlari ham moddiy, ham nomoddiy bo‘lishi mumkin. Ularning ongdan mustaqilligi, odamlar ular haqida hech narsa bilmasligidan yoki bilmasligidan qat'i nazar, ular mavjudligidadir. Tadqiqot maqsadi - natijada ideal, aqliy kutish, buning uchun ilmiy va kognitiv harakatlar amalga oshiriladi.
Tadqiqot mavzusining xususiyatlari uning maqsadiga bevosita ta'sir qiladi. Va nihoyat, kirishtadqiqot mavzusining tasviri, tadqiqot jarayonining boshida mavzu noaniqligiga xos ravishda farq qiladi. Bu yakuniy natijaga yaqinlashganda aniqlanadi. Tadqiqot maqsadlari Tadqiqot maqsadlariga erishish uchun javob olish kerak bo‘lgan savollarni shakllantirish.
Tadqiqotning maqsad va vazifalari o‘zaro bog‘liq bo‘lgan zanjirlarni tashkil qiladi, ularda har bir bog‘lanish boshqa aloqalarni saqlab qolish uchun xizmat qiladi Tadqiqotning yakuniy maqsadi uning umumiy vazifasi deb nomlanishi mumkin, asosiy vazifani hal qilish vositasi sifatida ishlaydigan shaxsiy vazifalarni esa oraliq maqsadlar yoki ikkinchi darajali maqsadlar deb atash mumkin Tahlil - har bir ob'ektni har tomonlama o‘rganish maqsadida uning tarkibiy qismlariga (belgilar, xususiyatlar, munosabatlar) ajratish.
