Cultural Landscape Analysıs And Assesment Of Beykoz, Polonezköy

The biggest aim of this project is to put the detailed definitions of cultural landscape clearly; the definition of cultural landscape, the history of cultural landscape, the typologies of cultural landscape, and the cautions for protection of the cultural landscapes have been discussed; in addition to those the literatures based on the techniques of analyses of the lands who were defined as cultural landscapes have been studied. To understand the all outcomes of the research, to study an area as a model and to applicate the techniques that have been quested; Polonezkoy which is a little village in Beykoz, Istanbul has been choosen as the research field.

Since the first day of Polonezkoy as a colonie has started; today it continues its life in a dense forest as a village; which is declared as ‘Natural Protection Zone’. The features in itself, the mixture of cultures of Polis’h and Turk’s, that it has; shape the structure of the village and the problems, the suggestions and the strategies of today, for protection are the reasons for this very important selection of this place as a model for further assesments of similar zones.

For protecting Polonezkoy with its natural and cultural heritages, to save the datas which were collected on the land surveys to make the village live in the next centuries; assesment of the village’s cultural landscape features have been decided as convinient.

The content of this thesis encloses; analyse the changes that village has lived through in time, the effects of these changes and the usages of today’s life, the expectations of society, and the future predictions and cautions according to the surveys of the land with the aim of to convey to society ‘the awareness’ for cultural landscapes.

With the acceptance of Cultural Landscape as a consept; after making literature researches, a cultural landscape approach is defined for Polonezkoy. After studying both, on the desk and on the land, the inputs of natural and cultural landscape features are gathered to be understood clearly and the village is divided into two landscape character areas.

First landscape character area is defined as ‘The Forest Zone’ and studied with the features which have been made for protection and devolopment of vegetation and wildlife uniquenesses that the village has.

Second landscape character area is defined as ‘Polonese Living Zone’ and divided into subtitles for showing models with their best circumstances and differences that it has in its structure.

Definiton of landscape character areas, expectations of people who have been living in, the demand of people who are active on land uses and the techniques that have been using to live in the village are annotated from past to present. The interviews and differentiations between old and new photos were used as subsources.

The last section of the theses as a result shows suggestions for protecting the cultural structure with its traditions, style of living ways; according to the literature and land surveys have been made.

Danışman : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Prof. Dr. Adnan UZUN

Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ

Prof. Dr. Ömer KARAÖZ

Yrd. Doç. Dr. Nurgül ERDEM

Ekolojik Yapılar Ve Sürdürülebilir Mimari Bağlamında Peyzaj Mimarlığının Yeri, Önemi Ve Katkıları Üzerine Araştırmalar

Kentlerde hızla artan nüfus, sanayi, endüstriyel gelişmeler ve plansız yerleşim alanları oluşturulması gibi nedenlerle kentsel yeşil alanlar önemli oranda azalmış ve yoğun yapılaşma nedeniyle ortaya çıkan betonlaşmış kentsel çevre, ekolojik dengeyi bozmaya başlamıştır. Bu nedenle temeli, günümüzden çok daha erken devirlere, şehir medeniyetlerinin kuruldukları dönemlere kadar giden ve güneşten edilgen olarak faydalanmayı amaçlayan, iklim ve topoğrafya koşullarına uymanın yanı sıra yerel malzeme kullanımına dayanan ekolojik ve sürdürülebilir mimarlık yaklaşımları 20. yüzyılda yaşanan bu çevre sorunları için çözüm yolunun bir parçası olarak önem kazanmaya başlamıştır. Bu kapsamda peyzaj mimarlığı disiplini sürdürülebilir mimarlık yaklaşımlarında ülke, bölge, kent ve yapı ölçeklerinde katkı sağlamaktadır. Özellikle 1990’lı yılların başından itibaren ekolojik yapı çalışmalarının öncelikli olarak yurtdışında daha sonra da ülkemizde yaygınlaşmaya başlamasıyla peyzaj mimarlığının yapı ölçeğindeki katkıları daha açık olarak anlaşılmaya başlamıştır.

Ekolojik yapıların doğaya, çevreye ve canlıların yaşam döngüsüne olan hayati katkıları sonucu daha çok tercih edilmesi ve yaygınlaşmasıyla birlikte sürdürülebilir yapı kavramının değerlendirilebilir ve ölçülebilir olması için yeşil bina sertifikasyon sistemleri geliştirilmiştir. Bir çok ülke kendi ekolojik yapı değerlendirme sistemini oluşturmuş, ancak bunların içinde en çok rağbet görenler ABD tarafından geliştirilen LEED ve İngiltere tarafından geliştirilen BREEAM sertifikasyon sistemleri olmuştur. LEED V3’ te yeni yapı değerlendirme kriterleri “sürdürülebilir araziler, su verimliliği, enerji ve atmosfer, malzeme ve kaynaklar, kapalı çevre kalitesi, tasarımda yenilik ve bölgesel öncelik” olmak üzere 7 adet olarak belirlenmiştir. Bunlardan özellikle sürdürülebilir araziler, su verimliliği, enerji ve atmosfer ile malzeme ve kaynaklar peyzaj mimarlığının doğrudan katkı sağlayabileceği kategorilerdir. BREEAM değerlendirme sisteminde ise kategoriler “yönetim, sağlık ve memnuniyet, enerji, ulaşım, su, malzemeler, atıklar, arazi kullanımı ve ekoloji ile kirlilik” olmak üzere 9 adettir. Bu kategoriler arasından yönetim-sağlık ve memnuniyet dışında kalan diğer 7 kriter peyzaj mimarlığını doğrudan veya dolaylı olarak ilgilendirmektedir. Tez kapsamında bu kriterlerin yapı ölçeğindeki uygulanabilirliğini ortaya koyabilmek amacıyla tez materyalleri olarak seçilen İstanbul Esenyurt’ta bulunan “Solarkent Toplu Konut Alanı” ile Kocaeli Gebze Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan ve Türkiye’de ki ilk LEED sertifikalı binalardan olan “Siemens Binası” LEED değerlendirme kriterlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Bu çalışma kapsamında; çevre ve ekoloji kavramının tarihsel gelişim süreci, sürdürülebilirliğin boyutları, farklı ölçeklerde sürdürülebilir planlama, Türkiye ve dünyadan ekolojik yapı örnekleri ile peyzaj mimarlığının sürdürülebilir mimarlığa katkıları hakkında bilgiler ile uluslararası ekolojik yapı sertifikasyon sistemleri hakkındaki incelemelere yer verilmiştir. Bu bağlamda seçilen iki pilot yapı olarak Solarkent Toplu Konut Alanı ile Siemens Gebze OSB Tesisleri karşılaştırılmış üstün ve zayıf yönleri tespit edilmiştir. Solarkent Toplu Konut Alanı için ekolojik yapı ve peyzaj mimarlığının katkıları bağlamında yetersiz kaldığı düşünülen kategorilerde öneriler getirilmiş, bitkisel peyzaj tasarımında kullanılabilmesi amacıyla İstanbul koşullarına uyum sağlayabilen doğal ve egzotik odunsu bitki türleri, kaya bahçesi bitkileri, su bahçesi bitkileri, sarılıcı bitkiler ve açık alan bitkileri familya, boylanma, form ve toprak isteği özellikleri ile birlikte araştırılarak listelenmiştir.

Peyzaj mimarlığının ekolojik yapılara ve sürdürülebilir mimarlığa katkıları bağlamında hazırlanan bu çalışma neticesinde peyzaj mimarlığı disiplininin ekolojik yapılara olabilecek muhtemel katkıları arasında çatı bahçeleri, yeşil duvarlar, konut çevresi yapısal ve bitkisel peyzaj düzenlemeleri ile balkon bitkilendirmeleri olduğu söylenebilir. Bunun dışında peyzaj mimarlığı sürdürülebilir ülke ve bölge planlama ile sürdürülebilir kentsel gelişmeye de üst ölçeklerde hazırlanan peyzaj planları, biyotop haritaları, kent parkları tasarımları vb. katkılarda bulunur. Doğa tabanlı bir disiplin olarak peyzaj mimarlığının tez dahilinde açıklanmaya çalışılan muhtemel katkıları ekolojik yapı puanlama ve sertifikalandırma sistemleri kriterleri ile de örtüşmektedir. Bu bağlamda bu sistemler tarafından teşvik edilen su tasarrufu, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması, geri dönüşümlü, yerel ve dayanıklı malzeme kullanılması, verimli arazilerde ve hassas veya yoğun ekosisteme sahip arazilerde yapılaşmadan kaçınılması, alternatif ulaşımın desteklenmesi suretiyle karbondioksit salınımının azaltılması gibi konularda peyzaj mimarlığı disiplini katkıda bulunmalıdır.

Bu araştırma ile konu hakkında daha önce yapılmış olan çalışmalara katkı yapılması ve kendisinden sonra yapılacak çalışmalara da ışık tutulması amaçlanmakla birlikte, konu sürdürülebilir mimari ve peyzaj mimarlığının katkıları bağlamında incelenmiş ancak ilgili tüm konuların bu çalışma kapsamında ele alınabilmesi mümkün olamamıştır. Bu nedenle daha sonra bu konu ile ilgili yapılacak çalışmalarda peyzaj mimarlığı kapsamında binalarda arıtılan suların bahçe sulamada kullanılmasına yönelik teknik detayların, doğal, kendini yenileyip temizleyebilen gölet yapımı ile bu tip göletlerde ve doğala yakın bahçe düzenlemelerde kullanılabilecek bitki türlerinin, LEED ve BREEAM gibi dünyada kabul görmüş sertifikasyon sistemleri ile Türkiye için geliştirilebilecek özgün bir puanlama sisteminde peyzaj mimarlığının katkılarının daha açık ve geniş bir kapsamda dâhil edilmesine yönelik araştırma ve geliştirme çalışmalarının yapılması faydalı olacaktır.

With the reasons of increasing population, manifacturing, industrial developments and forming residences unplanningly; green areas of cities have decreased dramatically and concrete urban areas, appearing after dense structuring, have begun damaging ecological balance. For this cause, whose roots are grounding to ancient times, to first city civilizations; aiming to benefit from the sun passively, together with obeying climate and topographical conditions, leaning to use local materials; approaches of ecological and sustainable architecture gained importance in 20^th century to solve these problems. In this scope, subject of landscape architecture is to contribute into sustainable arhitecture in country, zone, city and structure scales. Particularly, beginning from 1990’s, with the being widespread of ecological structuring in foreing countries and than Türkiye, we have understood the contributions of landscape architecturing on structure scales.

After vital aids of ecological structures to nature, environment and life circulation of livings, it has preferred mostly and have used commonly; for these reasons, to evaulate and measure sustainable structure, green building certification systems have been developed. Most of the countries have set their own ecological building assessing systems, but the LEED of USA and the BREEAM of England have become most popular certification systems. The LEED V3 has 7 structure evaulation criterions, these are “sustainable areas, water fertility, energy and atmosphere, material and resorcues, quality of closed environment, innovasion in design and zonal priority”. Especially sustainable areas, water fertility, energy and atmosphere and material and resorcues are the elements which landscape architecture may help directly. In addition, in the BREEAM evaulation system, there are 9 categories: “management, health and pleasure, energy, intercommunication, water, materials, waste, land usage, ecology and pollution”. Among these, apart from management and health-pleasure, other aspects are about landscape architecture either directly or indirectly. In the context of thesis, to display applicability of these criterions inside structure scale; “Solarkent Social Housing Area” in İstanbul-Esenyurt and the first LEED certificated structure of Türkiye, “Siemens Building” in Kocaeli-Gebze Industrial Zone have been selected as thesis materials and analysed according to the LEED evaluation criterions comparatively.

In the enclosure of this work, historical development process of environment and ecology, dimensions of sustainability, sustainable planning in different scales, some ecological structures examples from Türkiye and other countries of the world and information about contributions of landscape architecturing to sustainable architecture and international ecological structure systems take place. Solarkent Social Housing Area and Siemens Gebze OSB foundations have been compared and their dominant and weak points have been confirmed. For Solarkent Social Housing Area, in the context of aiming to ecological structure and landscape architecture, it has been offered on deficient caegories and coherent to İstanbul climate, natural and exotic ligneous plants, rock garden plants, water garden plants, ivy plants and open area plants and famliy, gradation, demand of form and soil characters of these plants have been observed and listed to be used in herbal landscape.

As a result of this study prepared in the context of the contributions of landscape architecture to ecological structures and sustainable architecture among the possible contributions of the discipline of the landscape architecture to ecological structures can be said roof gardens, green walls, residential environment structural and plant landscaping balcony planting. In addition, landscape architecture contributes sustainable national and regional planning, and sustainable urban development with landscape plans which are prepared in upper levels, biotope maps, and city parks designs etc. The possible contributions of the nature-based landscape architecture as a discipline attempted to explain within thesis scoring the ecological structure and criteria and certificate systems overlaps. In this context, water-saving which is encouraged by these systems, use of renewable energy sources, use of recycled, local, and durable materials, avoidance of construction on the efficient and sensitive areas or areas with dense ecosystem, the discipline of the landscape architecture should contribute to the issues such as the reduction in the emission of carbon dioxide by supporting alternative transportation reduction in the emission of carbon dioxide.

With this research, it has been purpose not only to contribute former works on that topic and to be a resorcue for the thesis, which is done in the future, it has been also investigated in the names of contributions of sustainable architecture and lansdcape architecture; but all related subjects cannot be handle. For this reasons, it will be more beneficial that to work of latter researches on technical analysis of waters, which are saved from buildings and used for watering gardens, natural ponds, renewing and cleaning itself, plants that may be used in these ponds and natural-like gardens, the LEED and the BREEAM and such famous certification systems, aids of lanscape architecture a new grading system for Turkey.

  

PAMUKÇU Pınar

Danışman : Yrd. Doç. Dr. Nurgül ERDEM

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Yrd. Doç. Dr. Nurgül ERDEM

Prof. Dr. Kamil ŞENGÖNÜL

Prof. Dr. Hüseyin DİRİK

Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Doç. Dr. Yusuf SERENGİL


İstanbul-Riva Deresi Ve Çevresinin Peyzaj Potansiyelinin İrdelenmesi

Doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımı günümüzde hızla önem kazanmaktadır. Bu amaçla fiziksel planlama kararları verilirken, ekolojinin temel esasları da dikkate alınarak, toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasını sağlayacak şekilde doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımının planlanması, geliştirilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir.

Bu araştırmada, İstanbul kenti Beykoz ve Çekmeköy ilçeleri sınırlarında bulunan, kendini destekleyen birçok akarsu kolları ve çevresi ile taşıdığı doğal ve kültürel özelliklerle kentin önemli doğal alanlarından birisi olan Riva Deresi ve çevresi ele alınmıştır. Dere ve etki alanları mevcut arazi kullanımlarının, kentsel ve kırsal gelişmeler çerçevesinde çevreden gelebilecek tüm baskılar da dahil olmak üzere flora ve fauna gibi biyotik, toprak ve su gibi abiyotik faktörlerin doğal ve kültürel kaynaklarla olan çevresel etkileşimini ortaya koymak amacıyla optimal alan kullanımları belirlenmiştir.

Çalışmada hedeflenen amaçlara ulaşabilmek için uygun yöntemi belirlemede Hidrolojik Risk Analizleri ve McHarg (1969)’ın ekolojik planlama yaklaşımı-uygunluk metodu incelenerek değerlendirilmiştir. Riva Deresi ve çevresi için uygun tarım, yerleşim ve orman alanları belirlenerek ekolojik sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda optimal alan kullanım planı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Optimal alan kullanımı, hidrolojik risk analizleri sonucunda belirlenen hidrolojik risk taşıyan alanların da değerlendirildiği bu tezde, ekolojik temelli havza bazında peyzaj potansiyeli irdelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Arazi kullanımı, hidrolojik risk analizleri, uygunluk metodu, ekolojik planlama, sürdürülebilirlik

The sustainable usage of natural and cultural resources gain to importance rapidly these days. For this reason, the natural and cultural resources should be planned and managed by taking their sustainable usage into consideration together with the basic principles of ecology, in a way to realize the social, cultural and economical development of the society.

This study has been planned to set forth the environmental interaction between the present usage decisions of Riva Stream and the impact areas, and the biotic resources such as flora and fauna, the natural and cultural resources where abiotic factors such as soil and water, including all the pressure that may come from the surroundings within the urban and rural improvements. Riva Stream that is within the borders of Beykoz and Çekmeköy Districts is the most important water course that takes part in the adjacent areas of this region. Besides, there are many tributaries that support the Riva Stream.

The best method to reach the goals aimed in this study was evaluated using methods developed by the synthesis of the landscape evaluation method of McHarg (1969) and hydrological risk analyses. Using these methods it was tried to expose the optimal land use directionally sustainable area using plan as define the agriculture, forest and residential for Riva Stream and its surroundings. The aim of the thesis was to perform an ecologic landscape potential assessment in watershed scale taking optimal land use and hydrologic risk assessments into account.

Keywords: Landuse, hydrological risk analyses, landscape suitability method, ecological planning, sustainability

  

ŞAKAR Esra

Danışman : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2011

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ

Prof. Dr. C. Ünal ALPTEKİN

Yard. Doç. Dr. İ. Müge ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ

Yard. Doç. Dr. Aysel ULUS

Şifalı bitkiler; insanlık tarihinin başlangıcından bu yana çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Günümüzde geleneksel olarak kullanılan bu bitkilerin yararları ve etken maddeleri bilimsel olarak araştırılmakta ve daha bilinçli bir şekilde kullanılmaktadır.

Şifalı bitkiler otsu, çalı ve ağaçlardan oluşan değişik formlu bitki gruplarını kapsamaktadır. Doğal olarak yetişen ve peyzaj mimarlığı çalışmalarında da kullanılan pek çok otsu bitki, çalı ve ağaç; çeşitli vegetatif organlarına (yaprak, tohum, meyve, çiçek, kabuk, kök, rizom, yumru vb.) değişik yöntemler (sıkıştırma, kaynatma, demleme, yağ, merhem, tentür, şurup, yara lapası vb.) uygulanmak suretiyle, bazı hastalıklara şifa bulmak amacıyla kullanılmaktadır.

Bahçe içerisinde vakit geçirmenin psikolojik ve fizyolojik olarak insanlara olumlu yönde katkısı, günümüzde yapılan bilimsel çalışmalar ile kanıtlanmıştır. Bahçe düzenlemelerinde, ülkemizde doğal olarak yetişen bitki türlerinin yanı sıra, çeşitli önlemler alınmak suretiyle pek çok egzotik bitki türü kullanılmaktadır. İstanbul ilinde de iklim, toprak ve yetişme ortamı özellikleri itibariyle pek çok bitki türü yetişmektedir. Bu bitkiler renk, koku ve şekil bakımından farklılık göstermekte, gıda, tekstil, tıbbi uygulamalar, eczacılık sektöründe ve peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanılmaktadır. Çalışma sırasında İstanbul ilinde doğal olarak yetişen ve çeşitli önlemler alınmak suretiyle yetiştirilebilecek olan 264 şifalı bitki tespit edilmiştir. Arazide yapılan inceleme ve gözlemler sonucu tespit edilen bitkiler, şifa özellikleri ile birlikte tablo şeklinde verilmiştir. Bu bitkilerden 45 adeti ağaç, 42 adeti çalı, 13 adeti sarılıcı ve tırmanıcı bitki, 151 adeti otsu bitki ve 13 adeti soğanlı ve yumrulu bitkidir. Bunlardan bazıları yüksek düzeyde toksik etkiye sahiptir. Bazı bitkiler ise dokunulduğunda ciltte tahrişler meydana gelmektedir. Bazıları da allerjen özelliğe sahiptir.

Tez çalışmasında literatür çalışmaları ile şifalı bitkiler ve şifa bahçeleri hakkında detaylı bilgi ve veriler elde edilmiştir. Konu ile ilgili kavram ve tanımlar açıklanmış ve şifa bahçesi tesis edilirken dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. İstanbul ilinde yetişebilecek şifalı bitkiler, örnek bir şifa bahçesi tasarımında kullanılmıştır. Bu örnek bahçe; şifa bahçelerinin önemine dikkat çekmek, ayrıca peyzaj mimarlığı çalışmalarında yaygın olarak kullanılan ve şifa özelliği bulunan pek çok bitki türünü tanıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Aynı zamanda şifa bahçelerinin en önemli fonksiyonlarından biri olan bedensel ve ruhsal sağlığı temsil eden şifa kavramı vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Şifa, Şifalı Bitkiler, Şifa Bahçeleri.
  


STUDIES On HEALING PLANTS And HEALING GARDEN DESIGN

Healing plants have been used in the treatment of various diseases since the beginning of mankind’s history. While these plants are still used as traditional medicine today, their actual use and active ingredients are scientifically analyzed and people consume them increasingly consciously.

Healing plants include different forms of plant groups, such as herbaceous plants, shrubs, and trees. Many herbaceous plants, shrubs, and trees that grow naturally and also used in gardening and landscaping are actually used to cure certain diseases by applying different methods (crimping, decoction, brewing, oil, ointment, tincture, syrup, poultice) to their vegetative organs (leaves, seeds, fruit, flower, crust, root, rhizome, tuber, etc.).

Spending time in gardens has been proved to have positive effects on psychology and physiology by recent scientific research. Taking certain measures, people use various exotic plants in gardening arrangement, as well as the plants that grow naturally in Turkey. Thanks to the characteristics of climate, soil, and the environmental conditions, there are lots of plant species in İstanbul. These plants vary in color, scent, and form; they are used in food, textile, medical application, and pharmacy sector and studies on landscape architecture. During this research, 264 healing plant have been detected that either grow naturally in İstanbul or can be cultivated taking certain measures. Based on field survey and observations, these detected healing plants are listed in a table. Among all, 45 of them are trees, 42 of them are shrubs, 13 of them are creeping plants, 151 of them are herbaceous plants, and 13 of them are bulbous plants and tuber crops. Some of these have high rates of toxic effect. Some others lead to irritation on the skin in case of physical contact. Still some others have allergen characteristics.

Through works in the literature, a good deal of information on healing plants and healing gardens has been collected. Concepts and definitions on the subject have been explained; important points of founding a healing garden have been specified. Healing plants that can grow in the city of İstanbul have been used in the design of a sample healing garden. This sample garden has been designed to attract some attention to the importance of healing gardens and introduce many plant species that are commonly used in landscape architecture and also have healing characteristics. The concept of healing, which is one of the most important functions of healing gardens and representation of somatic and mental wellbeing is also emphasized.