Ommaviy taklif bo‘yicha narx o‘zgarishi quyidagi miqdoriy bog‘liqlikni aks ettiradi: talabga nisbatan tovarlar taklifi qanchalik Yuqori bo‘lsa, bozor narxi darajasi Shunchalik past bo‘ladi va aksincha, taklif kamayishi bilan narx oshib boradi. Bu bog‘liqlik 4-chizmada yaqqolroq namoyon bo‘ladi.
Taklif miqdori
10 R2
9
8
7
6
5
4
3
2
1 R1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Narx
4-chizma. Taklif bo‘yicha narx egri chizig‘i.
Chizmadan ko‘rinadiki, tik o‘qda muauyan tovarlar taklifi hajmining ko‘payib borishi, yotiq o‘qda esa mahsulot birligiga bo‘lgan narx darajasining oshib borishi aks ettirilgan. Taklif bo‘yicha narx egri chizig‘i (R1R2) bozor narxining tovarlarning ommaviy taklifiga bog‘liqligini ifodalaydi.
Monopolistlar mahsulotlarning sun’iy taqchilligini vujudga keltirish maqsadida o‘z tovarlari sotish hajmini ataylab qisqartiradilar. Bozorda tovarlarning etishmasligi monopol Yuqori narxlarning o‘sishiga olib keladi.
Monopoliyalar narxni oshirishning har bir yangi jarayonida tovarlarni ishlab chiqarish va sotish hajmini qisqartirishdan ko‘rilgan zararni hisobga oladi. Daromaddan bunday yo‘qotishlarning oldini olish maqsadida ular yangi narxlarni yanada Yuqori darajada belgilaydilar. Shu bilan bir vaqtda monopoliyalar mahsulotlarning qisqargan hajmini sotishdan olingan tuShum yo‘l qo‘yilgan yo‘qotishni qoplashi hamda daromad miqdorining o‘sishini ta’minlashini nazorat qilib turadilar.
Share with your friends: |
