Harajat funksiyasi formulasining tarkibiy qismlari (Cost Function Formula Components). Harajatlar funksiyasi formulasi byudjetni tuzish jarayonida ham qo’llaniladi, uning konturi:
C (x) = F + Vx,
bu erda C(x) -jami harajatlar, x - ishlab chiqarilgan birliklar soni, F- ruxsat etilgan harajatlar, V- o’zgaruvchan harajatlar.
Shuni esda tutishimiz kerakki, ishlab chiqarish darajasiga qaramay doimiy harajatlar o’zgarishsiz qoladi va ular tarkibiga texnika harajatlari, ijara haqi yoki sug’urta to’lovlari kiradi. Boshqa tomondan, mehnat va materiallarni o’z ichiga olgan o’zgaruvchan harajatlar vaqti-vaqti bilan o’zgarib turadi va ishlab chiqarish darajasiga bevosita bog’liq bo’ladi.
Misol. Harajat funksiyasiga misol (Cost Function Formula Example). ROG kompaniyasi temir choyshab ishlab chiqaradi va byudjetini tuzishda harajat funksiyasi formulasidan tez-tez foydalanadi. Bu kompaniyaning ideal mahsulot aralashmasini aniqlaydigan vosita. Uning doimiy harajatlari 100000 dollarni tashkil etadi.
Kompaniya 60 ming futlik temir choyshab ishlab chiqaradi, uning har bir oyog’i 3,50 dollar turadi. ROG harajatlar funksiyasi formulasini hisoblash usulini qanday ishlab chiqaradi:
C (x) = F + Vx;
C (x) = Cost = 100,000 $ + 3.50 (60,000) $;
C (x) = Cost = 100,000 $ + 210,000;
C (x) = Cost = 310,000 $.
Bu bilan ROG osonlikcha 60 ming dona temir choyshab ishlab chiqarishga arziydimi yoki yo’qmi, qaror qabul qilishi mumkin, u ozmi-ko’pmi va qanday foyda kutishi kerak?
Harajat funksiyasi va foyda funksiyasi (Cost Function vs. Profit Function). Ikki funksiya formulasida farq bormi? Ha bor. Harajatlar funksiyasi kompaniyaning harajatlarini belgilab beradigan bo’lsa, foyda funksiyasi umumiy foyda va ishlab chiqarish o’rtasidagi bog’liqlikni o’rnatadi.
Shunday qilib, bu daromadlar va harajatlar funksiyalarining ikkita ko’rinishi hisoblanadi. Kompaniyaning ishlab chiqarish hajmining har qanday o’sishi - ehtimoli foydani oshirishi mumkin, ammo shkala iqtisodiyoti kuchli bo’lmagan taqdirda o’rtacha harajatlar pasayadi.
Share with your friends: |
