Ozbekistonda yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanning qisqacha rivojlanish tarixi.
Yosh fiziologiyasini organar ekanmiz tibbiyot faniga xissa qoshgan vatandoshlarimizni esga olamiz .
X asrning ikkinchi yarmida abu bakr ibn axovay buxoriy xidoyat (yani tibbiyot organuvchilarga qollanma) kitobida odam va bolalarda uchraydigan kopgina kasalliklar va ularni davolashda qilinadigan dorilar haqida malumot berilgan.
Osha davrda Abu Mansur Buxoriy Oddiy dorilar haqida katta toplam, Abu Saxn Masix Jurjoniyning 100 bobli al-kimyo kitobida tibbiyotni organmishda keng darslik sinflar qollanmasi chop etgan .
Ensiklopedist olim Abu Rayxon Beruniyning saydana kitobida osimlik va xayvon maxsulotlaridan va minerial moddalardan tayyorlanadigan 1000 dan ortiq dorilar haqida malumot berilgan.
Abu Ali Ibn Sino - jaxon ilmiy taffakkuri rivojiga katta xissa qoshgan , katta ilmiy meros qoldirgan. U sharq mutaffakkirining asarlarini chuqur organish bilan birga qadimgi yunon- tibbiy, ilmiy va falsafiy merosini Aristotel, Evklit Ptolomey Galen, Gipokrat, pifagor asarlarini qunt bilan organdi.
Ibn Sinoning kitob al qonun- Fittibb(tip qonunlari) kitobi 5 ta katta kitobdan iborat bolib, 1956-1962 yillarda rus va ozbek tilida nashr etilgan. Bu kitoblarda odam anatomiyasi, fiziologiyasi, gigiyenasi, ichki kasalliklar, jaroxlikdorishunoslik, yuqumli kasalliklarga taaluqli bilimlar bayon etilgan. Bu kitob 600yil davomida butun jaxondagi shifokorlar uchun asosiy qollanma bolib keldi. U 36 marta qayta nashr etilgan. Ibn Sino turli yuqumli kasalliklarning kelib chiqishiga, ifloslangan suv va havoning roli katta ekanligini uqtirib, suvni qaynatib yoki filtirlab ichishni tavsiya etgan. U havo, suv orqali kasallik tarqatuvchi mayda mikroblar haqida Pasterdan 800 yil oldin oz fikrini bildirgan. U kasalliklarni oldini olishda tashqi muhitni muxofaza qilish shaxsiy va ijtimoiy gigiyena qoidalariga amal qilish haqidagi fikirni bundan 1000 yil oldin aytgan edi .
XII asrdagi yashab ijod qilgan Ismoil Jurjoniy Najibbuddin Samarqandiy XVI- asirdaSulton Ali tabib Xurosat tibbiyot fiziologiyasiga xissa qoshgan.
Hozirgi davrdagi tibbiyot fiziologiyasida taniqli olimlar. Misol: Akademik Yunusov A.Y- fiziologiya fanlari rivojlanishiga xissa qoshgan, Akademik Yunusovning-yosh fiziologiyasi organish soxasidagi ishlari katta.
Nizomiy nomli Toshkent Davlat pedagokika universitetida va pedagokik ilmiy tekshirish instutida ishlab chiqmoqda. Professor: Sharipova, maxmudov, Tursunov, Axmerdov, Xojimatov , mirza karimova va ularning shogirdlari yosh fiziologiyasi fani rivojlanishi uchun oz xissalarini qoshib kelmoqdalar.
Ozbekistonda mustaqillikga erishgandan song, asosiy maqsad soglom avlodni tarbiyalashni belgilab oldi. 2000 yil soglom avlod yili deb elon qilinishi mamlakatimizda olib borilayotgan oliy janob ishlarning davomi deb xisoblanadi. Mustaqil Ozbekiston oldida turgan asosiy masalalardan biri bu talim tarbiya tizmidan tubdan ozgarib, hozirgi zamon talabi darajasiga kotarishdir. Mamlakatimizni birinchi ordeni soglom avlod uchun bolib. U 4-marta 1999 yilda qabul qilingan. 1993 yil 29-aprelda soglom avlod uchun jamgarmasi tuzildi.
1993 yil 3-dekabrda VAZIRLAR MAXKAMASINING 589 QARORI BILAN OSIB KELAYOTGAN AVLODNI SOGLOMLASHTIRISH CHORA TADBIRLARINI haqida kompleks dastur qabul qilindi. Budasturning asosiy yonalishlari quyidagilardan iborat:
http://fayllar.org
Share with your friends: |