Chizmachilik



Download 5.17 Mb.
Page63/76
Date27.01.2024
Size5.17 Mb.
#63356
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   76
cxhizmachilik asoslari
Dars-ish-aks-qirqim, Kurs ishi mavzu “Yig\'ish chizmalarida aksonometrik proyeksiyala (1)
7-jadval davomi



v)

b)

a)


7.

Yassi tasmali ochiq uzatma





8.

Zanjirli uzatma (zanjirning tipidan qat’i nazar)





9.

Tishli uzatmalar (silindrik):
a) tashqi ilashma (tishlarining tipidan qat’i nazar umumiy belgisi);
b) o‘shaning o‘zi, to‘g‘ri tishli;
v) qiyshiq tishli uzatma




a)

v)

b)


10.

Zallari kesishadigan tishli uzatma: konussimon):
a) tishlari tipidan qat’i nazar umumiy belgisi;
b) to‘g‘ri tishli uzatma;
v) spiral tishli uzatma;
g) aylanma tishli uzatma.




v)

b)

a)

g)


11.

Reykali tishli uzatma (tishining tipidan qat’i nazar)





12.

Harakat uzatuvchi vint





13.

Harakat uzatuvchi vintdagi gayka
a) ajralmaydigan
b) ajraladigan




a)

b)


14.

Elektr dvigatel





15.

Prujinalar:
a) siqiluvchi
b) cho‘ziluvchi
v) konussimon


7-jadval davomi



a)

v)

b)






204-rasm.

Sxemalarda foydalaniladigan shartli belgilar tasvir mas­shtabiga rioya qilinmay chiziladi. Lekin o‘zaro ta’sirida bo‘la­digan element­larning shartli grafik belgilari o‘lchamlarning nisbati taxminan ularning haqiqiy o‘lchamlari nisbatiga mos kelishi kerak. Kinematik sxemalarni o‘qish 204-rasmda keltirilgan.


10.2 Gidravlik va pinevmatik sxemalar


Hozirgi zamon sanoatida va texnika adabiyotlarida gidrav­lik va pinevmatik sxemalardan keng foydalaniladi. Ko‘proq prinsipial sxemalar va ulash (montaj) sxemalari uchraydi.


Prinsipial sxema – bu elementlar tarkibini va ular orasidagi bog‘lanishi to‘la aniqlovchi sxemalardir. Bunday sxema qurilmaning (ustanovka) ishlash prinsipi to‘g‘risida to‘la ma’lumot beradi.
Ulash (montaj) sxema – bu sxema qurilma (ustanovka) qism­larining ulanishini ko‘rsatuvchi va biriktiruvchi trubalarni aniqlovchi, ularni ulanish va olib kirish joylarini ko‘rsa­tuvchi sxemalardir. Ulash sxemalari prinsipial sxemalar asosida ishlab chiqiladi. Gidravlik va pinevmatik sxemalar GOST 2.704-76 (ST SEV 1981-79) da o‘rnatilgan qoidalar bo‘yicha bajariladi (8-jadval). Buyumga kiruvchi va sxemada tasvirlangan elementlar hamda qurilmalarga pozitsion belgilar beriladi.
Bu belgilar rus alfavitining bosh harfidan (yoki ikki harfdan) bu u bilan bir xil o‘lchamida yozilgan raqamdan tuzilgan bo‘ladi. Pozitsiya belgisiga kiruvchi harflar, odatda element nomining bosh harfi bilan bog‘liq bo‘ladi Masalan: filtr-F, nasos-N va h.k.


10.3. Elektr sxemalar


Hayotdagi ko‘pgina qurulma va buyumlar masalan oddiy elektr chirog‘idan tortib murakkab tuzulishdagi tarmoqlar elektr toki bilan ishlaydi. Ularni tushunish va o‘qish uchun elektr sxemalardan foydalaniladi. Bunday sxemalarni chizish va o‘qish uchun ularning shartli belgilarini yaxshi o‘zlashtirib olish kerak bo‘ladi. Elektr sxemalar GOST 2.771-74, GOST 2.755-74 larda berilgan shartli belgilar asosida chiziladi. (9-jadval).




8-jadval. Gidravlik va pnevmatik sxemalarning shartli
grafik belgilari

Nomi

Shartli belgisi

Nomi

Shartli belgisi

Trubalar:
a) so‘rish, bosim, quyish
b) boshqarish




Ikki tomonlama ish­laydigan silindr:
a) bir tomonlama shtokli
b) ikki tomonlama shtokli




Bak (rezervuar)



Drossel



Bir xil yo‘nalish­dagi oqimli nasos



Teskari klapan



Shesternyali nasos



Bog‘lanish liniyalarini ulash (biriktirish)



Vintli nasos



Bog‘lanish liniyalari­ning ustma-ust tushishi



Parrakli rotatsion nasos



Suyuqlikni bosim ostida keltirish



Suyuqlik yoki havo filtri



Suyuqlikni sistemadan chiqarish



Gidromotor, umumiy belgisi



Havo (gaz)ni bosim ostida keltirish



Rostlash organi:



4/2 taqsimlagichi:




a) normal ochiq

a) fiksatorli dastadan boshqariladigan



b) normal yopiq

b) prujinali qaytargi­chi bo‘lgan elektr mag­nitdan boshqariladigan









Ikkita elektr magnit­dan boshqariladigan 4/3 taqsimlagich



Elektr sxemalarda ishlatiladigan shartli belgilar ko‘pincha buyumning bosh harfi bilan belgilash odatiy hol bo‘lib qolgan. Masalan, o‘lchov asboblari aylana shaklida belgilanib, ular­ning ichiga A-amper; V-voltmetr; W-vattmetr va h.k. harflar yoziladi. Buyum elementlarining shartli grafik belgilari yoniga ularning harfiy belgilari ham qo‘yiladi. Rezistor (qarshilik) R harfi bilan, kandensator S harfi bilan, transformator Tr harflari bilan, lampa L harfi bilan belgilaniladi va xokazo. Quyida elektr sxemasiga misol keltirilgan (205-rasm).





Download 5.17 Mb.

Share with your friends:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   76




The database is protected by copyright ©ininet.org 2024
send message

    Main page