Tasdiqlayman
BOB. HAYOTNING EKOSISTEMA DARAJASIDAGI UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLARI
Download 2.96 Mb.
|
songs, 6-sinf Tarbiya BSB-2, 6-sinf Tarbiya BSB-2, Seminar 9
- Navigate this page:
- HAYOTNING EKOSISTEMA DARAJASI XUSUSIYATLARI.BIOGEOTSENOZ – BIOLOGIK SISTEMA Tayanch bilimlaringizni qo‘llang
| BOB. HAYOTNING EKOSISTEMA DARAJASIDAGI UMUMBIOLOGIK QONUNIYATLARI
II bob mazmuni bilan tanishib, Siz: hayotning ekosistema darajasiga oid asosiy xususiyatlari va ahamiyatini izohlashingiz; biogeotsenozni biologik ekotizim sifatida ta’riflashingiz; biogeotsenozning tarkibiy qismlarini farqlay olishingiz; biogeotsenoz va ekosistemalarning barqarorligini ta’minlovchi asosiy mexanizmlarni ochib berishingiz; biogeotsenozlarning almashinishi va qayta tiklanishini sabab va oqibatlarini tushuntira olishingiz; tabiiy va sun’iy ekosistema (agroekosistema)larni taqqoslay bilishingiz; ekosistemalarda moddalar va energiya almashinuvi jarayonlarining mohiyatini bilishingiz; moddalar va energiyaning trofik darajalar orqali uzatilishi qonuniyatlarini bilgan holda oziq zanjirlari tuza olishingiz; ekosistemalarga antropogen omillarning ta’sirini aniqlay olishingiz; tabiatdagi mavjud ekologik muammolarga, tabiatni muhofazasi bilan bog‘liq masalalarga o‘z fikringizni bildira olishingiz zarur. HAYOTNING EKOSISTEMA DARAJASI XUSUSIYATLARI.BIOGEOTSENOZ – BIOLOGIK SISTEMA Tayanch bilimlaringizni qo‘llang. Hayot tuzilishining biogeotsenoz darajasiga ta’rif bering. Hayotning biogeotsenoz darajasi strukturaviy funksional birligi nimadan iborat? Hayotning biogeotsenoz darajasiga xos qanday hayotiy jarayonlarni bilasiz? Biogeotsenoz (yunoncha «bios» – hayot, «ge» – yer va «koinos» – umumiy so‘zlaridan olingan) evolutsiya jarayonida ma’lum bir hududni egallagan har xil turga mansub bakteriya, zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar jamoasidan iborat ochiq biosistemadir. Biogeotsenoz haqidagi ta’limotni rus botanik olimi 15 V.N. Sukachev yaratgan. U biogeotsenoz tirik tabiatning muhim funksional tuzilish birligi ekanligini hamda biogeotsenoz ikkita tarkibiy qismdan – tirik organizmlar majmuasi (biotsenoz) hamda atrof-muhit sharoitlari majmuasi – biotop (yunoncha «bios» – hayot va «topos» – joy)dan iboratligini ko‘rsatib bergan (2-rasm). Yer yuzida tabiiy jamoalar uchramaydigan joy deyarli yo‘q. Hayot biogeotsenozlar shaklida atrof-muhitning qariyb barcha qismlarini egallagan. Bu o‘z navbatida biogeotsenozlarning hayot tuzilish darajasidan biri sifatida muhim ahamiyatini belgilaydi. Har qanday biogeotsenoz ma’lum bir hududda tarqalgan va ma’lum chegaraga ega. Tirik organizmlar jamoalari cho‘llar, shimoliy kengliklar, ekvator, dengiz va okeanlar, tuproq va tog‘larda ham uchraydi. Biogeotsenozlar har qanday biosistemalar kabi bir butun, barqaror tizim bo‘lib, uning bu xususiyatlari moddalarning davriy aylanishi orqali ta’minlanadi. Biogeotsenoz tuzilishi va xususiyatlarini ekologiyaning alohida bo‘limi – biogeotsenologiya o‘rganadi. Yer yuzida tabiiy jamoalar uchramaydigan joy deyarli yo‘q. Hayot biogeotsenozlar shaklida atrof-muhitning qariyb barcha qismlarini egallagan. Bu o‘z navbatida biogeotsenozlarning hayot tuzilish darajasidan biri sifatida muhim ahamiyatini belgilaydi. Har qanday biogeotsenoz ma’lum bir hududda tarqalgan va ma’lum chegaraga ega. Tirik organizmlar jamoalari cho‘llar, shimoliy kengliklar, ekvator, dengiz va okeanlar, tuproq va tog‘larda ham uchraydi. Biogeotsenozlar har qanday biosistemalar kabi bir butun, barqaror tizim bo‘lib, uning bu xususiyatlari moddalarning davriy aylanishi orqali ta’minlanadi. Biogeotsenoz tuzilishi va xususiyatlarini ekologiyaning alohida bo‘limi – biogeotsenologiya o‘rganadi. Biogeotsenoz tabiatning abiotik omillari hamda moddalar va energiya almashinuvi orqali uzviy bog‘langan ma’lum bir hududda yashovchi tirik organizmlar jamoalarini o‘z ichiga oladi. Biogeotsenoz barqaror, o‘z-o‘zini boshqaradigan biologik sistema bo‘lib, bunda tirik organizmlar (mikroorganizmlar, o‘simliklar, hayvonlar) anorganik tabiatning tarkibiy qismlari (suv, tuproq, iqlim) bilan o‘zaro bog‘langan. Ularga tog‘ o‘rmoni, adir, yaylov biogeotsenozlarini misol qilib olish mumkin. Download 2.96 Mb. Share with your friends:
|