4-jadval. O‘zbekistonda asosiy kapitalga investitsiyalar dinamikasi va ularni mulk shakllari bo‘yicha taqsimlanishi tarkibi
Ko‘rsatkichlar
|
2000
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
Asosiy kapitalga investitsiya, mlrd.so‘m
|
744,5
|
1320,9
|
1442,4
|
1899,2
|
2473,2
|
Davlat mulki (%da)
|
63,9
|
47,0
|
40,9
|
40,4
|
41,4
|
Nodavlat mulki (%da)
|
36,1
|
53,0
|
59,1
|
59,6
|
58,6
|
Manba: O‘zR Davlat statistika qo‘mitasi.
Investitsiyalarning manbalaridan biri bo‘lib aholi keng qatlamlari (ishchilar, o‘qituvchilar, vrachlar va boshqalar)ning jamg‘armalari hisoblanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, amalda jamg‘arma egasi va investor bir shaxsda namoyon bo‘lishi va bo‘lmasligi ham mumkin. Odatda, jamg‘arma jamiyatdagi ko‘pchilik sub’ektlar tomonidan amalga oshirilib, ulardan investitsiya sifatida foydalanish esa butunlay boshqa sub’ektlar tomonidan amalga oshirilishi mumkin. Shuningdek, iqtisodiyotda faoliyat yurituvchi sanoat, qishloq xo‘jalik va boshqa korxonalar jamg‘armasi ham investitsiya manbai bo‘lib hisoblanadi. Bu o‘rinda «jamg‘aruvchi» va «investor» bir sub’ektda mujassamlashadi.
Investitsiya faoliyati quyidagi manbalar hisobiga amalga oshirilishi mumkin:
- investorlarning o‘z moliyaviy resurslari (foyda, amortizatsiya ajratmalari, pul jamg‘armalari va h.k.);
- qarz olingan moliyaviy mablag‘lar (obligatsiya zayomlari, bank kreditlari);
- jalb qilingan moliyaviy mablag‘lar (aksiyalarni sotishdan olingan mablag‘lar, jismoniy va huquqiy shaxslarning pay va boshqa to‘lovlari);
- davlat byudjeti mablag‘lari;
- chet elliklar mablag‘lari.
Mamlakatimizda investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari tuzilishi ham yillar davomida o‘zgarib bormoqda (5-jadval). Jumladan, yildan yilga davlat byudjeti mablag‘larining ulushi kamayib, chet el investitsiyalari va kreditlari hamda aholi mablag‘larining ulushi oshib bormoqda.
Share with your friends: |
