Sharq falsafasining asosiy printsipi birlikdir. Bu kosmologik birlik abadiy voqelikka tomon borgan sari hayot sayohatlarining asosiy qismidir. Hayot yumaloqdir va uning atrofidagi hamma narsalar bilan takrorlanish muhimdir. Axloq xulq-atvorga asoslanadi va qaramlik ichki tomondan tashqi tomonga bog'liq. Ozod bo'lish uchun avvalo uning ichki dunyosi atrofdagi dunyoga mos ravishda ozod bo'lishi kerak.
G'arb falsafasi, o'z navbatida, boshqalarga xizmat qilish uchun o'zini bag'ishlashga asoslangan. Hayot bu Xudoga xizmat, pul, jamoat va boshqalar. Uning nasroniy ta'siri tufayli ma'noni topish uchun boshlanish va tugatish bo'lishi kerak. G'arb falsafasi Sharqning abadiy va takrorlanadigan tushunchasi bilan taqqoslaganda, chiziqli ko'rinishda mantiqiy, ilmiy va oqilona.
Sharq falsafasi ham fazilatlarga asoslanadi. Bu hayotga fidoyilik bilan yondashish bilan izohlanadi. Biror narsadan qoniqish - bu kalit. Shu bilan birga, G'arb falsafasi etikaga qaratilgan. Har bir inson, boshqalarga yomon ta'sir ko'rsatmasdan qilinishi kerak bo'lgan narsani qilishi kerak. Muvaffaqiyat, boshqalarga zarar bermasdan o'z yo'lini qancha bosib o'tishiga bog'liq. Sharq falsafasi nafaqat ma'naviy, G'arb falsafasi esa ko'proq amaliy uslubdir. Farq shundaki, haqiqat va ma'noni topishga qaratilgan G'arbning "Men" va Sharqning "Biz".
|
Sharq va g’arb olimlar bazi jabhalarda o’xshash fikrlar keltrigan. Buning ssababi dunyo va tabiat qonunlari barcha joyda bir xil amal qilishi bo’lishi mumkin. Ya’ni tabiiy fanlar, fizika, kimyo va tabiat fanlarid o’xshash fikrlar mavjud. Bularga misol Atom zarrasi haqida fikrlardir. Demokrit Atomni bo’linmaydi degan. Beruniy esa qisman bo’lishini keltirgan.
Mirzo Ulug’bek va Galileo Galiley, Nikolay Koperniklar o’z ilmiy ishlarida kosmosga oida fikrlarida o’xshashliklar mavjud, ya’ni yer va quyosh ularning orbitalari haqida ma’lumotlar bir biriga o’xshash tarzda keladi.
|
