Fan Tarixdan hikoyalar I. Mavzu
Download 4.89 Mb.
|
- Navigate this page:
- Uslublar Vaqti I.
- 25 daqiqa III.
DARSNING BOSQICHLARI
O‘quv mashg‘ulotining borishi I. Tashkiliy qism (2 daqiqa). Dars salomlashish bilan boshlandi. Tiglovchilar davomati aniqlanadi. Sinfning darsga tayyorgarligi tekshiriladi. Tiglovchilar guruhlarga bo‘linib, guruh nomlari yozildi va taoriflandi. Baholash mezonlari bilan tanishtirildi. “ Ofarin “, “ Barakallo “, “Barakat qil” so‘zlari yozilgan shakllar. B aholash mezonlari. “ Ofarin “, “ Barakallo “, “Harakat qil” so‘zlari yozilgan shakllar. O`tilgan mavzuni so`rab o`quvchilar baholanadi. IX.Yangi mavzu bayoni Nikolay Kopernik. Temuriylar davrining yuksak ilm-fan va madaniyati ta’ sirida XVI asrdan boshlab Yevropada ham ilm-fan taraqqiy eta bosh- ladi. Ayniqsa, tabiat fanlari sohasida buyuk kashfiyotlar amalga oshirildi. Bu kashfiyotlar polshalik Nikolay Kopernik va Italiya olimlari Jordano Bruno va Galileo Galileylar nomi bilan bogliqdir. Polshalik astronom olim Nikolay Kopernik о ‘zigacha astronomiya fanida hukm surib kelgan qoida va tasavvurlaming noto’g’ri ekanligini isbotlab berdi. Kopernikgacha astronomiyada qanday qoida hukmron bo‘lgan edi? Milodning ikkinchi asrida grekolimi Ptolemey Yer - olam markazidir, degan qoidani fanga kiritgan edi. Bu qoidaga ko‘raQuyosh, Oy vayulduzlar Yer atrofida aylanadi. Yeming o‘zi harakatsizdir. Ptolemey qoidasining xato ekanligini birinchi bo lib Nikolay Kopemik isbotladi. U 30 yillik kuzatishlari natijasida Ptolemey qoidasini rad etdi. Kopernik Yer bir sutkada o'z o'qi atrofida bir marta, bir yilda esa Quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishini isbotlab berdi. Demak, Quyosh Yer atrofida emas, Yer Quyosh atrofida aylanadi. Olamning markazi Yer emas, Quyoshdir. Bu haqiqat fandagi buyuk kashfiyot edi. Nikolay Kopernik olamning markazi Quyosh ekanligini isbotlab bergan. Bu kashfiyot ayni paytda diniy aqidalarga ham zarba bergan. Kopemik «Osmon jismlarining aylanishi haqida» kitobidao'z kashfiyotining mazmunini bayon qiladi. Mazkur kitob tezda mashhur bo'lib ketgan. Biroq kitob ruhoniylarning qahriga uchraydi va taqiqlab qo'yiladi. Jordano Bruno. Italiyalik olim Jordano Bruno yoshligidanoq astronomiya faniga katta qiziqish bilan qaradi. Shu soha olimlarining asarlarini qunt bilan o'rgandi. Nikolay Kopemik qoidasini yoqlab chiqdi. Uning fikricha, olam cheksizdir. Olam son-sanoqsiz yulduzlardan iborat. Ularning har biri Y erdan ancha uzoqdajoylashgan Quyoshdir. Jordano Bruno bunday fikrlari uchun ruhoniylar tomonidan zindonga tashlanadi. Biroq zindon azobi ham uni o'z fikridan qaytara olmaydi. Brunoning dushmani bo'lgan ruhoniylar uni 1600-yildagulxanda yoqib o'ldirdilar. Galileo Galiley. Italiyaning yana bir olimi Galiley dunyoda birinchi bo'lib Nikolay Kopemik va Jordano Bruno aytganfikrlarto'g'riligini osmonjismlarini o'zi yaratgan teleskop yordamida kuzatish orqali isbotlab berdi. Bu ishi uchun 1633-yilda ruhoniylar uni qattiq ta’qib ostiga olganlar. O'lim bilan qo'rqitib qattiq azob-uqubatlarga duchor etganlar. Natijada, Galiley o‘z fikridan voz kechishga majbur bolgan. Biroq u qalban Kopernik ta’limotining tarafdori bo‘lib qolavergan V.Baholash: Darsda faol o`quvchilar baholanadi? IV Yangi mavzuni Mustahkamlash. Yevropa olimlari astronomiya ilmi rivojiga qanday hissa qo‘shdilar? Nega ruhoniylar astronom olimlarni ta’qib ostiga olganlar? . Keyingi mavzu bilan tanishib kelish Download 4.89 Mb. Share with your friends:
| ||||||||||||||||||||||||||||