86.62.3.248= 35116-Mashinali o’qitishda chiziqli regressiya masa
Ta’rif: harajat funksiyasi - bu ishlab chiqarish harajatlari har xil ishlab chiqarish darajalarida qanday o’zgarish jadvalini tuzishda foydalaniladigan matematik formuladir. Boshqacha qilib aytganda, u ishlab chiqarilgan ma’lum bir miqdorni hisobga olgan holda mahsulotning umumiy harajatlarini baholaydi.
Harajat funksiyasi nimani anglatadi? Boshqaruv ushbu modeldan turli xil ishlab chiqarish senariylarini ishga tushirish va mahsulotning turli darajalarida mahsulot ishlab chiqarish uchun umumiy harajatlar qancha bo’lishini taxmin qilish uchun foydalanadi.
Harajat funksiyasitenglamasi
C (x) = FC + V (x)
bilan ifodalanadi, bu erda C(x) - umumiy ishlab chiqarish tannarxiga teng, FC - bu umumiy doimiy harajatlar, V (x)- o’zgaruvchan harajatlar va x - birliklar soni.
Firmaning harajatlar funksiyasini tushunish byudjetni tuzish jarayonida foydalidir, chunki u mahsulotni tannarx xatti-harakatlarini tushunishga yordam beradi. Bu kelgusi operatsion davrda rejalashtirilgan faoliyat darajasida yuzaga keladigan harajatlarni taxmin qilish uchun juda muhimdir. Shuningdek, bu menejmentga operasion davr oxirida ishlab chiqarish jarayoni qanchalik samarali bo’lganligini baholashga imkon beradi.
Misol. O’yinchoqlar ishlab chiqaruvchi Duralex Companies rahbariyati kelgusi yilgi byudjet bashoratlarini yaxshilash uchun yangi harajatlarni o’rganishni so’radi. Ular oyiga 300 dollar ijara haqini to’laydilar va elektr uchun oyiga o’rtacha 30 dollar to’laydilar. Har bir o’yinchoq uchun esa 5 dollar plastik va 2 dollar mato uchun kerak bo’ladi.
a) Yiliga 1200 ta o’yinchoq ishlab chiqarish qancha turadi?
b) Yiliga 1500 ta o’yinchoq ishlab chiqarish qancha turadi?
Birinchi navbatda qaysi harajatlar barqaror va qaysi biri o’zgaruvchanligini aniqlash kerak. Esingizda bo’lsin, biz ishlab chiqarganimizdan qat’iy nazar doimiyharajatlar kelib chiqadi, ishlab chiqarish birligi uchun o’zgaruvchan harajatlar sarflanadi. Bu shuni anglatadiki, plastik va mato o’zgaruvchan harajatlar bo’lib, ijara va elektr energiyasi belgilanadi.
Bizning harajatlarimiz funksiyasi quyidagicha aniqlanadi:
C (x) = FC + V (x)
Bir yildaumumiy doimiy harajatlar FC = (300 +30) * 12 oy =3960 $* tashkil etadi.
a) - holat uchun
C (1200) = 3960 $* + 1200 (5 $ + 2 $),
C (1200) = 12360 $.
Shu sababli, yiliga 1200 ta o’yinchoq ishlab chiqarish uchun 12360 dollar kerak bo’ladi.
b) - holat uchun
C (1500) = 3960 $* + 1500 ($ 5 + $ 2)
C (1500) = $ 14460
Shuning uchun bir yilda 1500 ta o’yinchoq ishlab chiqarish uchun 14460 dollar kerak bo’ladi.