Tirik organizmlarning 98%uglеrod,kislorod,azot va vodorod elеmеnlaridan iborat, boshqa elеmеntlar juda kam miqdorda bo’ladi. Biroq tirik va o’lik tabiatda ularning nisbati o’zgacha bo’ladi.
Tirik organizmlarning muqim xossasioziq va yoruqlikdan tashqi enеrgiya sifatida foydalanadi Organik moddalar orqalibir organizmdan boshqa organizmga enеrgiya bеriladi.
Tirik organizmlarda shaxsiy va tarixiy rivojlanish mavjud. Ta'sirlanishtiriklikning ajralmas xossasidir.
Har bir organizm ma'lum vaqt oralig’ida rivojlanadi, yashaydi va ўladi. Har bir tirik organizm irsiyat tufayli ўziga ўxshash organizmlarni hosil qiladi. Ўzgaruvchanlik tabiiy tanlanish uchun xilma-xillikni еtkazib bеradi
6.Ta’sirlanish va tiriklikning xossalari. hayotning tuzilish darajalari.
Biologiyadan boshlang’ich nazorat testlari. I-Variant.
1.Odam tanasidagi hujayralarda nechta xromosomalar bo’ladi?
A. 46ta B.22 juft. S. 23ta. D. Gaploid sonda.
2.Retseptorlar, nerv impulslari o’tadigan sezuvchi neyronlar va bosh miya yarim-sharlari po’stloq qismidagi nerv markazlaridan iborat yagona sistema____deyiladi.
A.Ichki a’zolar. B. Analizator. S. To’qima. D. Retseptor.
3.Odam organizmida necha xil to’qima bor?
A.Muskul, nerv, biriktiruvchi, epiteliy. B. Muskul, nerv, biriktiruvchi, mexanik.
S. Muskul, nerv, o’tkazuvchi., epiteliy. D. Qoplovchi, nerv, biriktiruvchi, epiteliy
4. Muskul tolasining uzunligi qancha?
A. 1-2sm; B.10-12sm; S.3-4sm; D.5-6mm;
5.Bu kasallik tug’ma bo’lib,nasldan-naslga berilishi yoki bola embrionining rivojlanish davrida ona organizmiga tashqi muhitning biron noqulay ta’siri natijasida sodir bo’lishi mumkin?
A.gemofiliya. B. Gipermetropiya. S. yassioyoqlik. D. Daltonizm.
6.Qaysi hayvonning qoziq tishlari kuchli rivojlangan?
A.Dengiz mushugi. B. Karkidon. S. Begemot D. Yumronqoziq.
7.Quyidagi qaysi kasalliklarni prokariot organizmlar qo’zg’atadi?
a) quturish.b) ichburuq.s)qorakuya.d) ko’kyo’tal.e)polimelit. F) vilt.
j) oqsil kasalligi.h) zang kasalligi. g) o’lat.
A. a,e,j. B. s,f,h. S. b,d,g. D. a,bd, h,g.
8.Azot fiksatsiyalovchi bakteriyalar qanday organizmlar guruhiga kiradi?
A. Xemotrof. B. Aerob. S. aerob, xemotrof. D. anaerob.
9.S. Miller qaysi moddalarga elektr uchquni ta’sir ettirib asparagin,glitsin, glutaminni sintezlaydi?
A.metan,ammiak, vodorod, suv bug’lari. B. vodorod sianid, ammiak suv.
S.aminikislotalar aralashmasi. D.metan, vodorod, suv bug’lari, vodorod sianid.
10.Viruslarning hujayra ichkarisiga kirishi qanday usulda amalgam oshadi?
A.”portlash”. B. “kurtaklanish”. S. hujayraning maxsus oqsil-retseptori bilan bog’lanishi. D. ekzositoz.
11.Odam hayoti davomida 1yilda taxminnan ….O2 va ozuqani o’zlashtirishi aniqlangan?
A.0,86kg. B. 1,5t. S. 2,1 t. D. 0,81kg.
12.Karbogidrazalarni ko’rsating.
1-enterokinaza; 2-ptialin;3-lizotsin; 4-amilaza; 5-pepsin; 6-tripsin; 7-insulin; 8-o’t suyuqligi;
A. 1,2,3. B. 2,3,4,8. S. 2,4. D. 5,6.
13……kelib chiqishi,yashash sharoiti va hayot tarzlari bir xil (o’xshash) organizmlar-ning yig’indisidan iborat.Ushbu bosqichda dastlabki evolutsion o’zgarishlar kuzatiladi.
A.Populiyatsiya. B. Biogeotsenoz. S. Biosfera. D. Organizm.
14.Bakteriyalarni zararlovchi bakteriyafag-virusni kim aniqlagan?
A.1892-yilda D.I.Ivanovskiy. B.1890-yilda F.Leffler.
S.1915-yilda P.Froshlar. D.1917-yilda F.De.Errel.
15.Bakteriyalar shakl jihatdan qanday guruhlarga ajratilgan?
A.Ipsimon, bir hujayrali, sporali. B.Batsilla, buralgan, shoxlangan.
S.Kokklar, batsillalar, spirillalar. D. Kokklar, batsillalar va hujayra.
16.Nostok qanday organism?
A.Koloniya bo’lib yashovchi suv o’ti. B.Bir hujayrali suv o’ti.
S.Bakteriya turi. D. qizil suv o’ti vakili.
17.Tuban o’simliklarning tanasi nima deb ataladi?
A. Poya. B. Qattana. S. Ildiz. D. tana
18.---------yuksak o’simliklar ildizi bilan zamburug’larning simbioz hayot kechirishidan iborat.
A.Lishaynik. B.Simbioz. S. Mikoriza. D. Batsilla.
19.Tashqi muhitning har xil ta’sirlariga sodda hayvonlarning beradigan javob reaksiyasi asosan harakatlanish orqali amalgam oshirilib, u__________ deyiladi.
A.Taksis. B.Tallom. S. biofiltr. D. Mikoriza.
20.Hujayra massasini 98%ni to’tta element ………..tashkil qiladi.
A.Azot, uglerod, temir, vodorod. B. Azot, uglerod, temir, yod.
S. Azot, uglerod, kalsiy, vodorod. D. Azot, uglerod, kislorod, vodorod.
Biologiyadan boshlang’ich nazorat testlari. II-Variant.
1.-------------yuksak o’simliklar ildizi bilan zamburug’larning simbioz hayot kechirishidan iborat.
A.Lishaynik. B.Simbioz. S. Mikoriza. D. Batsilla.
2..Tashqi muhitning har xil ta’sirlariga sodda hayvonlarning beradigan javob reaksiyasi asosan harakatlanish orqali amalgam oshirilib, u__________ deyiladi.
A.Taksis. B.Tallom. S. biofiltr. D. Mikoriza.
3…………..kelib chiqishi,yashash sharoiti va hayot tarzlari bir xil (o’xshash) organizmlarning yig’indisidan iborat.Ushbu bosqichda dastlabki evolutsion o’zgarishlar kuzatiladi.
A.Populiyatsiya. B. Biogeotsenoz. S. Biosfera. D. Organizm.
4.Miya nerv hujayralarining qaysi xususiyatiga asosan odam oily nerv faoliyatini to’rt tipga bo’lish mumkin ?
A.Shartli va shartsiz reflekslarga. B.Nerv hujayralarini kuchiga, tarkibiga.
S. Nerv hujayralaridagi qo’zg’alish va tarqalish kuchiga va tezligiga.
D. Shartli reflekslarga,hujayralar tarkibiga.
5.Ishyoqmas, dangasa,qo’rqoq, kam harakat, mustaqil fikrga ega bo’lmagan bolalarni qaysi tipga kiritish mumkin?
A.Xolerik. B. Sangvenik. S. Flegmatik. D. Melanxolik.
6.Odam hayoti davomida 1yilda taxminnan ….O2 va ozuqani o’zlashtirishi aniqlangan?
A.0,86kg. B. 1,5t. S. 2,1 t. D. 0,81kg.
7.Ko’zning optik sistemasini aniqlang?
A.Shox parda. B. Ko’z ichi suyuqligi. S. Gavhar va shishasimon tana. D. Barchasi.
8.________bu organizmlarning belgi va rivojlanish xususiyatlarini kelgusi avlodlarga o’tkazib turish xossasidir.
A. O’zgaruvchanlik. B. Irsiyat. S. Genotip. D. fenotip.
9.Entoderma va mezodermadan qaysi organlar rivojlanadi?
A.Entodermadan o’rta ichak epiteliysi, hazm bezlari, jabra va o’pka epiteliysi, mezodermadan biriktiruvchi va muskul to’qima, yurak-qon-tomir sistemasi,ayrish va jinsiy a’zolar.
B. Entodermadan biriktiruvchi va muskul to’qima, yurak-qon-tomir sistemasi,ayrish va jinsiy a’zolar, mezodermadan o’rta ichak epiteliysi, hazm bezlari, jabra va o’pka epiteliysi.
S. Mezodermadan o’rta ichak epiteliysi, biriktiruvchi va muskul to’qima, Entodermadan hazm bezlari, jabra va o’pka, yurak-qon-tomir sistemasi.
D. B va S.
10.genetik materialning irsiy o’zgarishi nima deyiladi?
A.O’zgaruvchanlik. B. Irsiyat. S.Mutatsiya. D. Metamorfoz.
11.Gen kasalliklarini ko’rsating?
A.fenilketonuriya,albinism, gemofiliya,daltonizm.
B.Daun sindromi, klaynfelter sindromi, Shershevskiy-Terner sindromi.
S. gemofiliya,daltonizm, Shershevskiy-Terner sindromi.
D. Daun sindromi, klaynfelter sindromi, albinism.
12.Bakteriyalarni zararlovchi bakteriyafag-virusni kim aniqlagan?
A.1892-yilda D.I.Ivanovskiy. B.1890-yilda F.Leffler.
S.1915-yilda P.Froshlar. D.1917-yilda F.De.Errel.
13. Tuban o’simliklarning tanasi nima deb ataladi?
A. Poya. B. Qattana. S. Ildiz. D. tana
14. hujayra massasini 98%ni to’tta element ………..tashkil qiladi.
A.Azot, uglerod, temir, vodorod. B. Azot, uglerod, temir, yod.
S. Azot, uglerod, kalsiy, vodorod. D. Azot, uglerod, kislorod, vodorod.
15. Bu kasallik asosan ayollarda uchraydi,jinsiy xromasomalar soni bittaga kamayib,XO bo’ladi, xromasomalar soni 45ta bo’ladi.
A. Albinizm. B. Daun sindromi.
S. Shershevskiy-Terner sindromi. D. gemofiliya.
16. Nostok qanday organism?
A.Koloniya bo’lib yashovchi suv o’ti. B.Bir hujayrali suv o’ti.
S.Bakteriya turi. D. qizil suv o’ti vakili.
17. Fenotipda bir dominant genning allel bo’lmagan ikkinchi dominant gendan ustunlik qilishi qanday ta’sir?
A.Allel. B.Komplementar. S. Epistaz D.Polimer.
18.Genotipda allel bo’lmagan genlarning o’zaro ta’siri natijasida organizmda yangi belgining rivojlanishiga olib kelishi genlarning___________ta’siri deyiladi.
A.Allel. B.Komplementar S. Epistaz. D.Polimer.
19. Urug’lanmagan tuxum hujayradan yangi organizmning rivojlanishi qanday ko’payish usuli?
A.Partenogenez. B.germofrodit. S.Mitoz. D. meyoz.
20. Poyasi eng kalta o’simlik qaysi?
A. sebarga. B. shirach. S. piyoz. D. ituzum.
5-ilova