Qoʻqon Davlat Pedagogika Instituti Milliy hunarmandchilik va amaliy sanʼat fakulteti Texnologik taʼlim yoʻnalishi 02 22 guruh talabasi Xakimjonova Nozaninning Rabototexnika asoslari fanidan tayyorlagan taqdimoti.
Reja:
Kirish
Asosiy qism
1. Avtomatlashtirish haqida umumiy ma’lumotlar.
2. Stanoklarning asosiy tarkibiy qismlari.
3. 1240-6 koʻp shpindelli tokarlik avtomat
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Ilovalar
Kirish
O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risida" va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” qonunlarida mamlakatimizdagi ta'lim muassasalarida ta'lim-tarbiya ishlarini tubdan yaxshilash, jahon andozalari talablariga javob bera oladigan mutaxassis kadrlarni tayyorlash kabi ulug'vor vazifalar qo'yilgan. Hozirgi kunlarda O'zbekiston Respublikasi prezidenti SH.M.Mirziyoyev tomonidan xalq ta'limni rivojlantirishga katta e'tibor berilmoqda. Jumladan 2022 yil 2 mayda "Umumiy o'rta ta'lim maktablarida 64 ta ishchi kasb hunarga o'rgatish" haqidagi qarori, O'zbekiston Respublikasi prezidenti SH.M.Mirziyoyev raisligida 19 mart 2023 yil Yoshlarga e'tiborni kuchaytirish masalalari bo'yicha video- selektor yig'ilishida beshta muhim tashabbusni ilgari surilgan mazkur vazifalarni bajarish uchun eng avvalo ta'lim-tarbiya usullarini takomillashtirish, yangilarini izlab topish va ulardan samarali foydalanishni amalga oshirish muhim ahamiyatga egadir. Binobarin, xalqimizning ezgu niyatlariga, jamiyatimiz o'z oldiga qo'ygan buyuk maqsadlariga erishish eng avvalo zamon talablariga javob beradigan yuqori malakali mutaxassis kadrlar tayyorlash, ularni joy-joyiga qo'yish bilan bog'liq. Shu sababli Respublikamiz hukumati istiqlol yo'lidagi dastlabki qadam-laridanoq kadrlar tayyorlash masalasiga katta ahamiyat ber-moqda. Binobarin, istiqlol tufayli mamlakatimizda amalga oshirilmoqda ta'lim sohasida katta islohatlar. Hurmatli prezidentimiz SH.M.Mirziyoyev ta'kidlab o'tgan- laridek, resurs yoki zaxira qanchalik ko'p va sifatli bo'lsa, unga bo'lgan ehtiyoj kuchaysa va u raqobatbardosh bo'lsa, uning narxi
ham shunchalik oshadi. Bugungi kunda xalqi xo'jaligi turli sanoatlardan tashkil topgan bo'lib, ular inson ehtiyoji uchun zarur bo'lgan ashyolarni va mahsulotlarni ishlab chiqarishga qaratilgandir. Bularga mashinasozlik, transport, to'qimachilik, oziq-ovqat sanoati va boshqalarni misol keltirish mumkin. Sanoatlar orasida oziq-ovqat sanoatining o'rni va roli, ahamiyati yuqoridir. Oziq-ovqat sanoati kundalik iste'moli uchun zarur bo'lgan mahsulotlarni ishlab chiqarishga yo'naltirilgan bo'lib oziq-ovqat sanoati ishlab chiqariladigan. Boshqarish tushunchasi bilan inson o‘z hayoti mobaynida har soatda duch keladi. Boshqarish turli - tuman hollarda qo'llanilib, har bir holda o‘z mezonini, maqsadini va usulini o'zgartiradi. Masalan, davlat va xalq xo‘jaligini boshqarishni, soha va korxonani boshqarishni, sex va uchastka, texnologik jarayon, alohida qurilma va dastgohni boshqarishni, ishlab chiqarishga oid bo‘lmagan sohadagi boshqarishni, tirik mavjudotdagi va jonsiz tabiatdagi bosh-qarishni farqlash mumkin. Davlatni, xalq xo‘jaligini, ishlab chiqarish sohalarini boshqarishni ijtimoiy hodisa deb qarash mumkin. U butun ijtimoiy mexanizmning maqsadga muvofiq ishlashi doirasida insonlar faoliyatini aniq bir maqsadni ko‘zda tutgan holda tartibli boshqarishni ta’minlaydi. Korxonalami, sexlami, uchastkalami, texnologik jarayonlami boshqarish moddiy ishlab chiqarish jarayonining unumli ishlashini ta'-minlashga qaratilgan. Har bir boshqariluvchi sistema o‘z daraja-sidagi qonun - qoidalarga bo‘ysunadi. Shu bilan birga unga bu sistemani o‘z ichiga oluvchi darajasi yuqoriroq bo'lgan sistema parametrlari ham ta'sir etadi. Demak, boshqarish masalasi maqsad va samaradorlikning turli mezonlarini o‘zida mujassamlashtirgan holda boshqariluvchi sistemaning darajasiga qarab o‘zgaradi.Bu o‘zgarishlar shaklidagi fikr - mulohazalar faqat maqsad mezon-
lari, boshqarish masalasi va mazmuniga tegishlidir. Ammo har xil darajali sistemalardagi boshqarish jarayonlarini tashkil qilishda chuqur o‘xshashlik va umumiylik mavjud. Bunga sabab boshqarish jarayoni doimo axborot jarayoni ekanligidir. Ma'lum darajali sistemada boshqarish jarayonini axborot jarayoni sifatida ko‘rilishi boshqarishni bajarishdan aniq ajratishga imkon beradi. Boshqarish - kelayotgan axborotni qayta ishlash yo‘li bilan olingan yechimga asoslangan buyruq axborotni hosil qilishdir. Boshqarishning mohiyati akademik A.I. Berg asarlarida yetarlicha asoslab berilgan. Uning ta'biricha, boshqarish – sis-temani, uning parametrlariga ta’sir etish yo‘li bilan yangi, oldindan belgilangan holatga o‘tkazish jarayonidir. Haqiqatan ham, har qanday sistemaning holati uning o‘zgaruvchilari yoki koordinatalarining vaqt va fazoda o'zgaruvchan parametrlari orqali aniqlanadi. Sistemaning u yoki bu parametriga ta'sir etish yo‘li bilan uni dastlabki holatidan boshqarish maqsadlariga muvofiq oldindan aniqlangan boshqa holatiga o‘tkaziladi. Inson ishtirokisiz amalga oshiriladigan boshqarish avtomatik boshqarish va uning nazariy asoslari esa avtomatik boshqarish nazariyasi deyiladi.Bizning yurtimizda ilmiy texnik yuksalishning asosiy omili bo`lgan avtomatlashtirishni yanada rivojlantirishga katta ahamiyat berilyapti. Ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohasining barcha yo`nalishlarida avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari va loyihalashni avtomatlashtirish, ishlab chiqarishni avtomat-lashtirishda avtomat sexlarga o`tish masalalarida yirik o`zgarish-larni amalga oshirish rejalashtirilgan. Shu jumladan, juda ko`p muammolar yig`ilib qolgan qishloq va suv xo`jaligi ham bundan mustasno emas. Qishloq va suv xo`jaligida mehnat va hayot sharoitini yaxshilash maqsadida ishonchli elektrlashtirish va avtomatlashtirish vositalarini keng qo`llash ko`zda tutilgan.
Qishloq va suv xo`jaligi ishlab chiqarishida ham energetik quvvati sanoat bilan teng keluvchi ishlab chiqarish ob`ektlari mavjud. Ular uchun insonni qo`l mehnatidan ozod qiluvchi takomillashtirilgan ishonchli avtomatlashtirish tizimlarini tatbiq etish asosiy vazifa hisoblanadi. Qishloq va suv xo`jaligi ishlab chiqarishini avtomatlashtirish tizimlarini loyihalash uchun ko`p hollarda sanoat va transport sohasida qo`llanuvchi tajribalar to`g`ri kelmaydi. Bu holat qishloq xo`jaligining quyida keltirilgan asosiy xususiyatlariga bog`liq. Birinchidan, qishloqda ishlab chiqarish siklik harakterga ega (diskret), bu esa o`simliklar va jonivorlarning tabiiy biologik rivojlanish davri bilan bog`liq. Demak, asosiy texnologik jarayonlar uzlukli bo`lib, ularni uzluksizga aylantirish har doim ham mumkin emas. Ma`lumki, vaqt bo`yicha uzluksiz tizimlarni avtomatlashtirish engilroq hisob-lanadi. Ikkinchidan, qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishining asosiy texnologik jarayonlari biologik jarayonlar bilan uzviy bog`langanligi uchun ularni qisqa vaqtga ham uzish mumkin emas, chunki tabiiy ritmdan chetga chiqish mahsulotni to`liq olish imkoniyatini chegaralaydi, tirik ob`ektlarni (jonivorlar, o`simliklar) mahsuldorligiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Uchinchidan, qishloq xo`jalik mahsulotlarini texnologik jarayonlari siklini va vaqtini kamaytirish hisobiga ko`paytirish mumkin emas. Bunga asosan jonivorlarni yaxshi boqish va o`simliklarga to`g`ri ishlov berish orqali, shuningdek, ularning sifat jihatdan tarkibini yaxshilash va sonini ko`paytirish orqali erishish mumkin. Bundan tashqari, qishloq xo`jaligi ishlab chiqarishini avtomatlashtirishda belgilangan texnologik jarayondan turli xil chetga
chiqishlarda yuzaga keladigan noqulay vaziyatlarni doimo hisobga olish zarur.
1. Metall kesuvchi stanoklar haqida umumiy ma’lumotlar.
Zagatovkaga talab etilgan shakl berish, uni yo’nilgan yuzalarini talab etilgan darajada aniq va toza qilish maqsadida uni kesib ishlash uchun mo’ljallangan mashina metal kesish stano’gi deyiladi. Tayyor detal olish maqsadida zagatovkani kesib ishlashning texnologik jarayonini amalga oshirish uchun metall kesuvchistanokida zarur harakatlar hosil qilish, zagatovkani va kesuvchi asbobni o’rnatish hamda mahkamlash uchun tegishli mexanizm va moslamalar bo’lishi kerak. Stanok o’zoro bog’langan va ish harakatlarini (asosiy harakat va surish harakati) hosil qiladigan bir qator mexanizmlardan iborat bo’lishi zarur, bundan tashqari stanokda kerakli aylanishlar sonini olish, kerakli surish qiymati hosil qilish, zagatovkani siqish va bo’shatish moslamalarini o’rnatish, kesuvchi asbobni zagatovkaga keltirish va zagatovkadan chetlatish mexanzmlari va bir qator boshqa mexanzmlar ham bo’lishi lozim. Stanoklarga nisbatan quyidagi talablar qo’yiladi: 1. Zagatovkalar kesib ishlangandan keyin detallarga nisbatan qo’yiladigan talablarga javob beradigan o’lchamlarga va tozaligiga ega bo’lish uchun stanok aniq ishlashi lozim.
2. Zagatovkani kesib ishlash vaqtida sinish ro’y bermasligini, uzellarning detallari tez eyilmasligi va titrashga moyil bo’lmasligi uchun stanokning qismlari va barcha mexanzmlari puxta va bikr bo’lishi kerak.
3. Zagatovkann kesib ishlashda asosiy texnologik vaqti eng kam sarf qilinishi uchun stanok etarli darajada tez yurar bo’lishi zarur.
4. Stanokga qarab turish va uni rostlash oddiy, oson bo’lishi va ortiqcha vaqt talab qilmasligi lozim.
5. Stanok konstrukturasida ehtiyot bo’lmay yoki bilmasdan turib ishga tushirishda stanokning sinishiga barham beradigan saqlagich qurilmalari bo’lishi ham ko’zda tutilishi kerak.
6. Stanokda operasiya tamom bo’lgandan keyin stanokni yoki uning ayrim organlarini ishchisiz, avtomatik ravishda to’xtatadigan mexanizmlar ko’zda tutilishi lozim, bunday avtomatik mexanizmlar ishchining bir necha stanokda bir yo’la ishlashiga imkon beradi.
7. Stanokni boshqarish oson va xavfsiz bo’lishi kerak. Metall kesish stanoklari quyidagi asosiy alomatlariga, texnologik vazifaga, stanok konstruksiyasining o’ziga xos xususiyatlariga, joylashuviga, avtomatlashtiril ganlik darajasiga, yo’nilgan yuzalarning stanok tahminlay oladigan tozalik va aniqlash darajasiga qarab klassifikasiyalanadi. Texnologik vazifaga va ishlatiladigan asbobga ko’ra stanoklar: frezerlash, protyajkalash, parmalash jilvirlash stanok- lari va boshqa stanoklarga bo’linadi. Ixtisoslashtirilganlik darajasiga ko’ra, universal, ixtisoslashtirilgan va maxsus stanoklariga, universal stanoklar shakli va o’lchamlari jihatidan har xil detallar kesib ishlash uchun mo’ljallangan bo’ladi: ixtisoslashtirilgan stanoklar shakli jihatidan o’xshash, ammo o’lchamlari turlicha detallar ishlash uchun mo’ljallanadi (masalan: tish yo’nish stanoklari) maxsus stanoklar bir tip o’lchamli detallar ishlash uchun mo’ljallangan bo’ladi. Avtomatlashtirilganlik darajasiga ko’ra, qo’l bilan boshqariladigan, yarim avtomat, avtomat stanoklar, stanoklarning avtomat liniyalari va boshqalarga bo’linadi. Metall kesish stanoklari aniqlik darajasiga ko’ra, quyidagi klass stanoklari: normal aniqlikdagi stanoklar - N, yuqoriroq aniqlikdagi stanoklar P, yuqori aniqlik-daga stanoklar - V, ayniqsa aniq stanoklar - S, ayniqsa yuqori
aniqlikdagi stanoklar - A ga bo’linadi. Og’irligi jihatidan: engil (1 t gacha), o’rta (10 t gacha) va og’ir (10 t dan ortiq) stanoklarga bo’linadi. 1943 yilda ENIMS tomonidan ishlab chiqarilgan klassifikasiyaga ko’ra stanoklar quyidagi tartibda nomerlanadi va markalanadi: Birichi raqam stanok kaysi guruxga kirsa, ana shu guruxni bildiradi. Ikkinchi raqam stanokning tipini ko’rsatadi. Belgilardagi harflar, shuningdek uchinchi va to’rtinchn raqamlar stanokning ishlatish uchun eng muhim parametrlaridan birini va kesib ishlanadigan detalni harakterlash maqsadida shu stanok ishlab chiqariladigan zavod tomonidan qo’yiladi. Hozirgi zamonda texnologik jarayonlarni yanada takomillashtirib borilishi munosabati bilan metall kesuvchistanoklarida nisbatan qo’yilidigan talablar yanada kuchaytirilmoqda. Ushbu masalani hal etish borasida stanoksozlik sohasi bir talay ijodiy ishlarni bir necha o’n yilliklar mobaynida amalga oshirdilar. Bular oddiy mexa-nizasiyalashgan universal stanoklardan boshlab to hozirgi kundagi sonli dastur bilan boshqariladigan bir bir necha operasiyali ishlov berish markazlari ko’rinishida mavjud. Quyida metall kesuvchi stanoklarning eng ko’p tarqalgan vakillari tokarlik avtomat va yarim avtomatlar stanoklarning tuzilishi va texnikaviy ko’r-satgichlarni ko’rib chiqamiz. Zagatovkani kesib ishlash bilan bog’liq bo’lgan barcha harakatlari avtomatlashtirilgan, zagatovkani o’rnatish, mahkamlash va kesib ishlangan detalni chiqarib olish ishlari qo’lda bajariladigan stanoklar yarim avtomatlar deb ataladi. Zagatovka stanokga o’rnatilgandan keyin ishchi stanokni yurgizib yuboradi va detal o’lchamlarini tekshirib turadi. Sozlanib bo’l-gandan keyin barcha ishlarni ishchining ishtirokisiz o’zi baja-radigan stanoklar avtomat stanoklar deyiladi. Avtomat stanoklarda ishchining vazifasi kesib ishlangan detalning sifatini tekshirib turishdan, stanok sozligini tug’rilashdan (kesuvchi asbobni
almashtirish, stanok ishida sodir bo’ladigan nuqsonlarni bartaraf qilishdan) va stanokni material (chiviq, zagatovka) bilan tahminlab turishdan iborat. Tokarlik yarim avtomatlari va avtomatlari bir shpindelli va ko’p shpindelli stanoklariga, shpindellarinipg joy-lashuviga ko’ra esa gorizontal hamda vertikal stano’klarga bo’linadi.
Tokarlik stanoklari.
Hozirgi zamon korxonalarida mavjud bo’lgan stanoklar parki-ning 40—50 foizi tokarlik guruhiga kiruvchi stanoklardan iborat bo’lib, materiallarni kesib ishlash jarayonida asosiy o’rinlardan birini tashkil etadi. Tokarlik stanoklarida turlicha ishlarni bajarish mumkin, ya’ni:
• Silindrik, konussimon va fason yuzalarni yo’nish;
• Konussimon va silindrik teshiklarni kengaytirish;
• To’rets yuzalarga ishlov berish;
• Tashqi va ichki rezbalarni o’yish;
• Parmalash, zenkerlash, razvertkalash va h.k.
Tokarlik stanoklari tuzilishi va bajariladigan ish xarakteriga qarab quyidagi turlarga bo’linadi:
1. Oddiy tokarlik stanoklari — oddiy tokarlik stanoklaridan yuritish vintining mavjudligi va universalligi bilan farq qiladi. 2. Ko’pkeskichli tokarlik stanoklari — bu stanoklarda detallarga bir yo’la bir necha keskich bilan ishlov berish mumkin. Stanok ko’ndalang, yo’nalishda harakatlanuvchi oldingi support va bo’ylama surish harakatini tahminlovchi orqa supportlar bilan tahminlangan. Asosan pog’onali val tipidagi detallarga ishlov berishda qo’llaniladi. 3. Tokarlik-revolver stanoklari patronga mahkamlangan dona tayyorlamadan va chiviqlardan detallar tayyorlashda ishlatiladi. Stanok kesuvchi asboblarni o’rnatish uchun reyulver kallak bilan jihozlangan. 4. Tokar-karusel va
lobovoy stanoklar - asosan katta diametrli kalta tayyorlamalarni ishlashda qo’llaniladi. Karusel stanoklari planshaybasini gorizontal o’qda joylanishi bilan lobovoy stanoklardan farq qiladi. 5. Tokarlik avtomat va yarim avtomat stanoklar - dona yoki chiviqsimon tayyorlamalarni kesib ishlashga moslanilgan bo’ladi. Bunday stanoklarda texnologik jarayon to’la avtomatlashtirilgan bo’ladi. YArim avtomatlarda esa tayyorlamani maxkamlash va detallarni bo’shatib olish qo’lda bajariladi. 6. Maxsus stanoklar — kesib tushiruvchi, o’yuvchi, nusxalovchi va h.k. iborat bo’lib, har bir stanok faqat maxsus biror tokarlik jarayonni bajarishga moslanilgan.
1K62 rusumli tokarlik — vintqirqish stanogi.
Oldingi babka (2) staninadan qo’zg’almaydigan qilib mahkam-langan, unda shpindel (v) ga har xil aylanish sonlari (tezliklar) beradigan yuritma bor. SHpindel ichi xovol vali bo’lib, uning oldingi uchida markazning quyrug’i, kesuvchi asbob yoki oraliq vtulka o’rnatiladigan konus bor. SHpindelning odsingi sirtiga
patron yoki planshayba burash uchun rezba ham qirqilgan. Agar tayyorlama chivikdan iborat bo’lsa, u chiviq shpindel ichidagi teshikdan o’tkaziladi va patronga mahkamlanadi; qisqa tay-yorlamalar patronga mahkamlanib yoki markazlarda siqilib yo’niladi. Orqa babka staninaning o’ng tomoniga o’rna-tilgan bo’lib, markazlar orasiga siqib yo’niladigan tayyorlamalarni tutib turish uchun xizmat qiladi, undan tayyorlama teshik parmalashda yoki tayyorlamadagi teshikka ishlov berishda kesuvchi asbobni
(parma, zenker, razvyortka) o’rnatish va mahkamlash uchun foydalansa ham bo’ladi. Markaz va kesuvchi asboblar orqa babkaning penoli (g)ga o’rnatilgan. Kesib ishlanadigan detal uzun-ligining ortishi bilan orqa babka staninaning yo’naltiruvchilari bo’ylab siljitilishi va oldingi babkadan tegishli oraliqsa mahkam qo’yshtishi mumkin. Orqa babka korpusini plitaga nisbatan ko’ndalangiga siljitish hisobiga konus yuzalarini yo’nish mumkin. Surishlar qutisi surish qiymatini rostlash uchun xizmat qiladi va shpindeldan surishlar mexanizmi orqali surish vali yoki surish vintiga harakat uzatadi, surish vali yoki surish vinti esa support mexanizmlarini harakatga keltiradi. Keskich tutgichli support keskich tutqich ga o’rnatilgan va mahkamlangan keskichga markazlar o’qiga nisbatan olganda bo’ylama, ko’ndalang yo’nalishlarda, konus sirtlar yo’nishida esa mahlum burchak ostida surish harakati uzatish uchun xizmat qiladi. Karetkaning yo’naltiruvchilarida ko’ndalang yo’nalishda salaskalar qo’l bilan yoki mexanik usulda suriladi. Supportni keskich tutqich bilan birgaliqda ikkala tomonga ham 45° burish mumkin. Keskich tutqichli yuqorigi salastkalar faqat qo’l bilan surilishi mumkin. Fartuk support koretkasi bilan qimirlamaydigan qilib mah-kamlangan. Fartukda supportni surish mexanizmi joylashgan, bu mexanizm bilan surish valini aylantiradi.
Surish validan bo’ylama va ko’ndalang yo’nishda, shuningdek, spirallar qirqishda foy-dalaniladi. Bo’ylama yo’nalishda ham surish vintidan harakatga keltiriladi, supportning bu harakatidan, ko’pincha, rezba qirqish uchun foydalaniladi. 1K62 stanoganing texnik xarakteristikasi Stanokda ishlov berish mumkin bo’lgan tayyorlamaning 400 eng katga diametri, mm Kesib ishlanadigan chiviqning eng katga diametri, mm 36 Markazlar orasidagi tayyorlama o’rnatish mumkin 640, 930, 133 bo’lgan eng katta masofa, mm Markazlar orasidagi
masofa, mm 700, 1000,1400 SHpindelteshiginingdiametri, mm 38 SHpindelteshigidagi konuslik SHpindelning minimal va maksimal aylanish soni, 2,5—2000 ayl/min SHpindeltezliklari soni 23 Bu markali stanogining asosiy qismlari quyidagilardan iboratdir: stanina, tumbalar, oldingi va orqa babkalar, surish quti-si, tezliklar qutisi, stanok supporti, fartugi. STANINA — tokarlik stanogining hamma uzel va mexanizmlarini o’rnatish uchun xizmat qiladi. Stanina ikkita bo’ylama devor 1 va 5 dan iborat bo’lib, yuqori bikrlik tahminlash uchun qo-birg’a 3 bilan bog’langan bo’ladi. Sta-nina cho’yanda monolit qilib quyilib, uning asosiy qismini yo’naltiruv-chilari 2 va 4 tashkil etadi. Staninaning yo’nal-tiruvchilari bo’ylab stanok karetasi va orqa babka harakatlanadi. Staninaning yo’naltiruvchilari o’zaro sharallel va to’g’ri chiziqli bo’lib, xomaki ishlov berilgandan keyin jil-virlanadi va shaberlanadi.
OLDINGI BABKA - sganinaning chap tomoniga mustahkam o’rnatilib, uning korpusiga tezliklar qutisi joylaniladi. Korpusning oldingi tomoniga tezliklar qutisining boshqarish organlari joy-laniladi. Oldingi babka ishlov berilishi kerak detalni o’rnatish va unga aylanma harakat berish uchun xizmat qiladi. Ishlanilayotgan detal, shpindelga borib kiritilgan patronga mahkamlanadi. Oldingi babkaning asosiy qismi shpindeldan iborat bo’lib, uning ichi g’ovak qilib tayyorlaniladi. Bu esa shpindel ichidan o’tkazilgan chiviqli materiallarni ishlash imkoniyatini beradi.
ORQA BABKA -staninaning o’ng tomoniga o’rnatilib ishlov berilayotgan tayyorlamani markazlar yordamida tutib turish uchun xizmat qiladi. Umumiy holda xar qanday metall kesuvchi stanok quyidagi asosiy qismlardan tashkil topadi:
1. Energiya manbayi (elektr, gidravlik va ba’zan pnevmatik dvigatellar, ulardan eng ko‘p o‘zgaruvchan tokda ishlaydigan bir va ko‘p tezlikli asinxron hamda o‘zgarmas tokda ishlaydigan elektr dvigatellar tarqalgan).
2.Uzatish qurilmalari energiyani dvigateldan bajaruvchi ishchi organlariga uzatish uchun xizmat qilib, ular mexanik, gidravlik va elektr asoslarida yaratilgan bo‘lishi rnumkin. Uzatish qurilmalariga stanok ishchi organlarining tezligi va harakat yo'nalishini o‘zgartirib beruvchi, shuningdek stanokni ishga tushirish, ishdan to'xtatish va tormozlash ishlarini bajaruvchi mexanizmlar kiradi.
3. Ish bajaruvchi organlar kesuvchi asbob va ishlanadigan zagotovkani o'matish va mahkamlash uchun xizmat qiladi. Ko‘pincha bunday organlar shpindel, support, stol, asboblar kallagi va boshqa ko‘rinishlarda bo‘ladi.
4. Boshqarish qurilmalari - ishchi yoki stanokni boshqarish sistemasi vositasida ishlov berishning berilgan texnologik siklini amalga oshirish uchun xizmat qiladi.
5. Stanokning tayanch sistemasi stanokning korpus elementlaridan tashkil topib, ularda ishlov berish mobaynida kesuvchi asbob va zagotovka orasida paydo bo'ladigan kuchlar uchrashadi. Stanokning korpus elementlariga stanina, stoykalar, traversalar, oraliq plitalari hamda kuch kallaklari, tezliklar va surishlar qutilari, orqa babka, supportlar, stollar, planshaybalar va shunga o ‘xshash qismlarning korpuslari kiradi. Ularga qo‘yiladigan asosiy talab stanokning ish jarayonida o‘zlarining geometrik shakllarini o‘zgartmay saqlashdir. Bu talab konstruksiyalarning yuqori darajadagi bikirligi va vibratsiyalarga chidamliligi, yo‘naltiruvchi qismlarining ishqalanishga chidamliligi bilan amalga oshiriladi.
2. Stanoklardagi harakat turlari
Zagotovkalarga ishlov berish jarayonida stanokning ish bajaruvchi organlari va mexanizmlari o‘zaro bog‘langan harakatlarga ega bo‘ladi. Bu harakatlar ikki turga bo‘linadi.
1. Asosiy (yoki ishchi) harakatlar, bu harakatlar zagotovkada shakl o'zgartirishni ta ’minlab, ular bosh harakat va surish harakati (ba’zi stanoklarda shuningdek bo'lish harakati, obkatka harakati, zagotovkaning q o ‘shimcha aylanish harakati)dan iborat bo‘ladi. Bosh harakat kesish tezligini aniqlovchi harakat bo‘lgani uchun, uni ba’zan kesish harakati deb ham ataladi. Stanoklarda bosh harakat ikki xil ko‘rinishda - aylanma va to’g‘ri chiziqli bo‘lib, zagotovkaga yoki kesuvchi asbobga uzatiladi.
Bu harakat ko‘p hollarda aylanma harakatdir; tokarlik guruhi stanoklarida zagotovkaning aylanishi bo'lsa, frezalash, parmalash va jilvirlash stanoklarida esa - kesuvchi asbob (freza, parma, razvyortka, jilvirlashlash doirasi)ning aylanishidir. Randalash, sidirish va ba’zi tish kesish stanoklarida bosh harakat to‘g‘ri chiziqli ilgarilama qaytar harakat ko'rinishida namoyon bo‘ladi. Surish harakati kesilayotgan qatlam (qirindi) ko'ndalang kesimi o‘lcham laridan birini aniqlovchi harakat sifatida bo‘ladi. Bu harakat to‘xtov- siz (tokarlik, frezalash, parmalash stanoklaridagidek), uzlukli davriy (randalash stanoklarida) bo‘lishi mumkin. Ba’zi stanok-larda surish harakati bir necha xil bo‘ladi. Masalan, doiraviy jilvirlashlash stanoklarida doiraviy surish (zagotovkaning aylanishi) va bo'ylama surish (zagotovkaning o‘q bo'ylab harakati yoki abraziv doiraning surilishi); bundan tashqari doiraga yana ko‘ndalang surish harakati ham uzatiladi.
2. Yordamchi harakat kesish jarayonida to‘g‘ridan-to‘g‘ri qatnashmay, zagotovka va asbobni o‘rnatish hamda mahkamlash, tayyor detalni bo‘shatib olish, stanokni boshqarish (aylanish chastotalari va surish qiymatlarini sozlab o'rnatish) kabi ishlarni bajarishdan iborat. 1240-6 bilan bolta va stanokni qayta ishlash jarayonini ko'rsatadi. Har bir pozitsiyada bir yoki bir nechta sirt bir vaqtning o'zida qayta ishlanadi. Ish qismi bilan bitta shpindel ketma-ket barcha oltita pozitsiyaga o'tkaziladi, bunda ishlov beriladigan qism bir nechta asboblar bilan qayta ishlanadi. Qayta ishlash sikli avtomatik ravishda amalga oshiriladi va ishchi aralashuvini talab qilmaydi, bu esa mashinalarning unumdorligini sezilarli darajada oshiradi.
Stanoklar:
3.1240-6 koʻp shpindelli tokarlik avtomat
Tokarlik stanogi — 1) mashi nasozlikda — asosan, doiraviy sirt-li buyumlarga yo‘nib ishlov beradigan stanok; metall kesish stanoklarining asosiy guruhini tashkil qiladi. Tokarlik stanogi yordamida sirtlarni yo‘nish, sirtlarda ichki va tashqi rezba- lar ochish, parmalash, zenkerlash (parmalangan teshiklarga tozalab ishlov berish), teshiklarni yo‘nib kengaytirish, plashka hamda metchiklar bilan rezba ochish, bir-biriga ishqalab moslash mumkin. Asosiy harakatni zagotovka (xomaki detal), qo‘shimcha g‘arakatni kesuvchi asbob keskich bajaradi. Zagotovka povolokli, kulachokli, gidravlik yoki pnevmatik patron orqali stanok shpin-deli- dan aylanadi; shpindel esa tezliklar qutisidan harakatlanadi. Keskich supportning salazkasi bilan birgalikda surish validan yoki surish vintidan (rezba ochishda) suriladi. Surish vali va surish vinti Tokarlik stanogining surishlar mexanizmidan aylanadi. Tokarlik stanogining markazlovchi, rezba ochish, tokarlikrevolver (aylan-ma kallakli), bir shpindelli va ko‘p shpindelli karusel (shpin-deli tik joilashgan), ko‘p keskichli va boshqa turlari bor.
Tokarlik stanogi oddiy, universal, raqamli dastur bo‘yicha boshqariladigan avtomat va yarim avtomat turlarga xam bo‘linadi. Oddiy va universal Tokarlik stanogilar detallarni donalab va kichik seriyalab ishlab chiqarish. da, avtomat va yarim avtomat Tokar- lik stanogilar ko‘plab (ko‘p seriyalab) ishlab chiqarish. da qo‘llanadi. Tokarlik stanogining asosiy qismlari: qirindi va sovituv-chi suyuqlik to‘planadigan tog‘orasimon tub; stanina, support va ketingi babka (qo‘zg‘aluvchan) hamda ularni yo‘naltirgich; shpindel va tezliklar kutisi joilashgan qo‘zalmas old bab-
ka; uzatmalar qutisi; fartuk; support; karetka; ko‘ndalang salazkalar; keskich o‘rnatiladigan burilma qism; elekr dvigatel. Karetka va ko‘ndalang salazkalar qo‘lda yoki avtomatik tarzda suriladi. Tokarlik stanogining elektr dvigateli bir yoki ko‘p tezlikli asinxron dvigateldan iborat. Ba’zan, boshqa yuritmalar (mas., gidravlik yuritmalar) ham qo‘llanishi mumkin. Hozir yirik korxonalarda, asosan, dusturli avtomat va yarim avtomat Tokarlik stanogi lari ishlatiladi. Olti shpindelli torna rejimi 1240-6 olti shpindelli stanokda murvatni qayta ishlash jarayonini ko'rsatadi. Har bir pozitsiyada bir yoki bir nechta sirt bir vaqtning o'zida qayta ishlanadi. Ish qismiga ega bo'lgan har bir shpindel ketma-ket barcha oltita pozitsiyaga beriladi, bunda ish qismi bir nechta asboblar bilan qayta ishlanadi. Qayta ishlash sikli avtoma- tik ravishda amalga oshiriladi va ishchi aralashuvini talab qilmaydi, bu esa mashinalarning unumdorligini sezilarli darajada oshiradi. Olti shpindelli avtomatik torna rejimi. Olti shpindelli avtomatik torna rejimi. Shpindellar soni 6. Qayta ishlangan rodning eng katta diametri 40 mm. Maksimal novda besleme uzunligi 190 mm. Milning tezligi daqiqada 156- ni tashkil qiladi. Uzunlamasına tayanchlar soni I. Transvers tayanchlar soni 6. Oddiy kamerali tayanchlarning eng katta zarbasi uzunlamasına 160 mm, ko'ndalang 60 mm. Bo'sh turish vaqti 2,7 sek. Asosiy haydovchi elektr motorining quvvati 20 kVt. Birlashtiruvchi novda murvatlarini qayta ishlash (5-jadval). Boltlarning uchini ishlov berish uchun ruxsat 2,5 mm ga etishini hisobga olsak, texnologik jarayonda birinchi qadam bu ruxsatni olib tashlash va bosh ostidagi yivni aylantirishdir. Yillik ishlab chiqarish dasturiga qarab, operatsiya bir shpindelli yoki ko'p shpindelli avtomatik stanoklarda bajarilishi mumkin. Yuqoridagi texnologik jarayonda vertikal olti shpindelli aylanuvchi turdagi avtomatik mashinadan foydalaniladi. Qayta
ishlash karbid asboblari bilan 100-120 m / min tezlikda cho'milish usuli yordamida amalga oshiriladi. Mashina asboblari sohasiga murojaat qiladigan bo'lsak, afzal raqamlar tizimiga asoslangan ko'plab parametrik standartlar mavjud. Ko'p shpindelli gorizontal bar torna dastgohlarining parametrik diapazoni sakkizta standart o'lchamlarni o'z ichiga oladi. Seriya qayta ishlangan barlarning quyidagi eng katta diametrlari asosida qurilgan: 25, 32, 40, 50, 65, 80, 100 va 125 mm, ya'ni RIO seriyasiga ko'ra 31,5 va 63 dan 32 va 65 gacha o'lchamdagi yaxlitlash bilan. Xarakterli jihati shundaki, qabul qilingan Shu bilan birga, komponentlar va qismlarni birlashtirish tizimi to'rt shpindelli mashinalar uchun novda diametrini asosiy olti shpindelli mashinalarga nisbatan bir pog'onaga oshirishni nazarda tutadi. o'lchovli diapazoni 25, 40 va 65 mm va ular bilan birlashtirilgan to'rt shpindelli mashinalar uchun o'lcham oralig'i 32, 50 va 80 ni tashkil qiladi, bu ikkinchisining operatsion imkoniyatlarini oshiradi (bir xil og'irlik va bir xil xarajat bilan). Katta tashqi halqalarni burish to'rtta tayanchli bir shpindelli dastgohlarda, katta ichki halqalar esa olti shpindelli dastgohlarda amalga oshiriladi. Shunday qilib, yangi ilg'or texnologik ishlov berish usullari qayta ishlash jarayonining texnologik unumdorligini sezilarli darajada oshirish, uni sifat jihatidan yuqori darajaga ko'tarish imkonini beradi. Shunday qilib, nomidagi dastgohlar zavodi tomonidan qurilgan bitta shpindelli yarim avtomatik mashinalar. S. Orjonikidze nomidagi Yerevan zavodi. F.Dzerjinskiy an’anaviy texnologiyadan foydalangan holda ishlaydigan olti shpindelli torna va torna-pardozlash avtomatlari bilan bir xil turdagi operatsiyalarni samaraliroq bajaradi.Stolning uzluksiz aylanishiga ega vertikal olti shpinli gidronusxalash stanogi va qismlarni avtomatik yuklash va tushirish moslamasi. Mashinada avtomatik variator, nomidagi zavoddan ko'p
shpindelli stanoklar qatorining boshqa modellarining kinematik diagrammasi. S. Orjonikidze rasmda ko'rsatilganidan kam farq qiladi. Asbob rulmanli halqalarni qayta ishlashning birinchi operatsiyasi halqalarning o'lchamiga qarab bir, to'rt yoki olti shpindelli dastgohda qismni aylantirish va kesishdir. Shundan so'ng, halqalar tugatish burilish ishlariga yuboriladi, bu erda uchi kesiladi, chandiqlar qayta ishlanadi va teshiklar zerikiladi. Mexanizmning ishchi elementlaridan birini kompensator sifatida ishlatishning yana bir misoli olti shpindelli avtomatik stanokning bo'linish (indekslash) mexanizmining Malta xochining eksenel holatini mahkamlashdir. ALda ilg'or maxsus mashinalardan foydalanish to'liq oqlanadi. Pistonlarni qo'pol, yarim pardozlash va yakuniy tornalash uchun eng ilg'or yuqori samarali mashina modellari diametri 100 mm gacha bo'lgan pistonlarni qayta ishlash uchun olti shpinli vertikal aylanadigan avtomatik mashinalar va pistonlarni qayta ishlash uchun ikki shpinli vertikal avtomatik mashinalardir. diametri 100-150 mm va undan ortiq. Ushbu mashinalarda shpindellarning yuqori joylashuvi pistonlarni yuklash va tushirishni iloji boricha soddalashtirishga imkon beradi va asosiy elementlarni, ayniqsa kichik chiplardan himoya qilish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratadi, bu odatda yordamchi vaqtni va umumiy ish vaqtini qisqartirishga yordam beradi. Dvigatel pistonlarini qayta ishlash.Pistonning tashqi yuzalarini dastlabki va pardozlash va yivlarni dastlabki burish olti shpindelli aylanma stanoklarda amalga oshiriladi. Kesish tezligi 300 m / min gacha, tashqi silindrsimon yuzani 0,5 mm / aylanishda, uchini 0,4 mm / aylanishda aylantirganda oziqlantirish. Qayta ishlash karbid kesgichlar bilan amalga oshiriladi. Olti shpindelli avtomatik torna rejimi. 1240-6. Shpindellar soni 6. Qayta ishlangan rodning eng katta diametri 40 mm. Maksimal novda besleme uzunligi 190 mm. Milning tezligi
daqiqada 156-2120 ni tashkil qiladi. Uzunlamasına tayanchlar soni I. Oddiy kamerali kalibrlarning eng katta zarbasi bo'ylama 160 mm, ko'ndalang 60 mm. Bo'sh turish vaqti 2,7 sek. Asosiy haydovchi elektr motorining quvvati 20 kVt.
Birlashtiruvchi novda murvatlarini qayta ishlash. Boltlarning uchini ishlov berish uchun ruxsat 2,5 mm ga etishini hisobga olsak, texnologik jarayonda birinchi qadam bu ruxsatni olib tashlash va bosh ostidagi yivni aylantirishdir. Yillik ishlab chiqarish dasturiga qarab, operatsiya bir shpindelli yoki ko'p shpindelli avtomatik stanoklarda bajarilishi mumkin. Yuqoridagi texnologik jarayonda vertikal olti shpindelli aylanuvchi turdagi avtomatik mashinadan foydalaniladi. Qayta ishlash karbid asboblari bilan 100-120 m / min tezlikda cho'milish usuli yordamida amalga oshiriladi. Mashina asboblari sohasiga murojaat qiladigan bo'lsak, afzal raqamlar tizimiga asoslangan ko'plab parametrik standartlar mavjud. Ko'p shpindelli gorizontal bar torna dastgohlarining parametrik diapazoni sakkizta standart o'lchamlarni o'z ichiga oladi. Seriya qayta ishlangan barlarning quyidagi eng katta diametrlari asosida qurilgan: 25, 32, 40, 50, 65, 80, 100 va 125 mm, ya'ni 31,5 va 63 dan 32 va 65 gacha yaxlitlash o'lchamlari bilan RIO seriyasiga ko'ra. Xarakterli jihati shundaki, qabul qilingan komponentlar va qismlarni birlashtirish tizimi to'rt shpindelli mashinalar uchun novda diametrini asosiy olti shpindelli mashinalarga nisbatan bir pog'onaga oshirishni nazarda tutadi, ular uchun qabul qilingan o'lcham diapazoni 25, 40 va 65 mm va ular bilan birlashtirilgan to'rt shpindelli mashinalar uchun o'lcham oralig'i 32 , 50 va 80 ni tashkil qiladi, bu ikkinchisining operatsion imkoniyatlarini oshiradi (bir xil og'irlik va bir xil xarajat bilan). Katta tashqi halqalarni burish to'rtta tayanchli bir shpindelli dastgohlarda, katta ichki halqalar esa olti shpindelli dastgohlarda amalga oshiriladi.
Shunday qilib, yangi ilg'or texnologik ishlov berish usullari qayta ishlash jarayonining texnologik unumdorligini sezilarli darajada oshirish, uni sifat jihatidan yuqori darajaga ko'tarish imkonini beradi. Shunday qilib, nomidagi dastgohlar zavodi tomonidan qurilgan bitta shpindelli yarim avtomatik mashinalar. S. Orjonikidze nomidagi Yerevan zavodi. F. Dzerjinskiy an'anaviy texnologiyadan foydalangan holda ishlaydigan olti shpindelli torna va torna-pardozlash dastgohlari kabi operatsiyalar diapazonini yanada unumli bajaradi. Stolning uzluksiz aylanishiga ega vertikal olti shpinli gidronusxalash stanogi va qismlarni avtomatik yuklash va tushirish moslamasi.Mashinada avtomatik variator, nomidagi zavoddan ko'p shpindelli stanoklar qatorining boshqa model-larining kinematik diagrammasi. Asbob rulmanli halqalarni birinchi ishlov berish jarayoni halqalarning o'lchamiga qarab bir, to'rt yoki olti shpindelli dastgohda qismni aylantirish va kesishdir. Shundan so'ng, halqalar tugatish burilish ishlariga yuboriladi, bu erda uchi kesiladi, chandiqlar qayta ishlanadi va teshiklar zerikiladi. Mexanizmning ishchi elementlaridan birini kompensator sifatida ishlatishning yana bir misoli olti shpindelli avtomatik stanokning bo'linish (indekslash) mexanizmining Malta xochining eksenel holatini mahkamlashdir. ALda ilg'or maxsus mashinalardan foydalanish to'liq oqlanadi. Pistonlarni qo'pol, yarim pardozlash va yakuniy tornalash uchun eng ilg'or yuqori samarali mashina modellari diametri 100 mm gacha bo'lgan pistonlarni qayta ishlash uchun olti shpinli vertikal aylanadigan avtomatik mashinalar va pistonlarni qayta ishlash uchun ikki shpinli vertikal avtomatik mashinalardir. diametri 100-150 mm va undan ortiq. Ushbu mashinalarda shpindellarning yuqori joylashuvi pistonlarni yuklash va tushirishni iloji boricha soddalashtirishga imkon beradi va asosiy elementlarni, ayniqsa kichik chiplardan himoya qilish uchun qulay
shart-sharoitlarni yaratadi, bu odatda yordamchi vaqtni va umumiy ish vaqtini qisqartirishga yordam beradi. Dvigatel pistonlarini qayta ishlash.Pistonning tashqi yuzalarini dastlabki va pardozlash va yivlarni dastlabki burish olti shpindelli aylanma stanoklarda amalga oshiriladi. Kesish tezligi 300 m / min gacha, tashqi silindrsimon yuzani 0,5 mm / aylanishda, uchini 0,4 mm / aylanishda aylantirganda oziqlantirish. Qayta ishlash karbid kesgichlar bilan amalga oshiriladi.
Ko'p shpindelli mashinalarning ishlash tamoyillari. Ishlash printsipi nuqtai nazaridan gorizontal holatda joylashgan ko'p shpindelli avtomatik mashinalar parallel va ketma-ket avtomatik mashinalarga bo'linadi. Parallel dastgohlarda detallarni qayta ishlashda texnologik jarayonga kiritilgan barcha o'tishlar bir vaqtning o'zida har bir shpindelda amalga oshiriladi. Mashinaning ish siklining oxirida qancha shpindel ishlagan bo'lsa, shuncha ko'p tayyor qismlar mashinadan chiqariladi. Ba'zi avtomatlarda ikkita yuklash pozitsiyasi bo'lishi mumkin. Bunday holda, mavjud lavozimlarning faqat yarmi to'ldiriladi va shu vaqt ichida to'liq qayta ishlanadi. Shuning uchun, milya blokining bitta to'liq aylanishida ikkita ish qismi bir vaqtning o'zida yondiriladi.
1240-6 avtomatlashtirish va xususiyatlari. Avtomatik har hil profilli chiviklardan detallar tayorlash uchun soxtalashtirilgan. Ish qismlarini ishlov berish, silliqlash va shakllantirish, kesish, burg'ulash, raybalash, shtamplash, raybalash, ichki va tashqi frezalash va ish qismlarini tishlash. Asbob shpindellari tishli va tez burg'ulash uchun ishlatiladi. Asboblarning shpindellari aylanish harakatini vites qutisidan splineli uzun vallar orqali oladi. Barcha tayanchlar toymasin harakatni taqsimlovchi milga o'rnatilgan sobit quloqlardan oladi. Ko'p shpindelli mashinalarning Ishlash printsipi nuqtai nazaridan gorizontal holatda joylashgan ko'p shpindelli
avtomatik mashinalar parallel va ketma-ket avtomatik mashinalarga bo'linadi. Parallel dastgohlarda detallarni qayta ishlashda texnologik jarayonda nazarda tutilgan barcha o'tishlar har bir shpindelda bir vaqtning o'zida amalga oshiriladi. Mashinaning oxirida qancha shpindel ishlagan bo'lsa, shuncha ko'p tayyor qismlar mashinadan chiqariladi. Ketma-ket mashinalarda shpindelning har bir holatida faqat bitta o'tish amalga oshiriladi va har bir qism barcha 1-V pozitsiyalaridan birin-ketin o'tadi (136-rasm, 6). Shunday qilib, milya blokining bir inqilobida, agar avtomatik mashinani olib tashlash pozitsiyasi bo'lsa, ishlov beriladigan qism to'liq qayta ishlanadi. Ba'zi avtomatlarda ikkita yuklash pozitsiyasi bo'lishi mumkin. Bunday holda, mavjud lavozimlarning faqat yarmi to'ldiriladi va shu vaqt ichida to'liq qayta ishlanadi. Shuning uchun, milya blokining bitta to'liq aylanishida ikkita ish qismi bir vaqtning o'zida yondiriladi. 240-6 mashinasining vazifasi va xususiyatlari. Mashina turli profillardan qismlarni tayyorlash uchun moljallangan. Ish qismlarini ishlov berish, silliqlash va shakllantirish, kesish, burg'ulash, raybalash, shtamplash, raybalash, ichki va tashqi frezalash va ish qismlarini tishlash,
Xulosa:
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki har qanday zamonaviy ishlab chiqarishni rivojlantirishning muammolar yechimi bu texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish hisoblanadi. Bu ayniqsa, mashinasozlik uchun juda dolzarb va istiqboli porloq bo'lgan jarayon hisoblanadi.
Chunki avtomatlashtirish orqali inson aralashuvisiz ish jarayonining kinematikasi va geometrik parametrlarini aniqlik va tezlik bilan ta`minlash mumkin. Mashinasozlikda avtomatlashtirishning asosiy muammolari mahsulotlarning xilma-xilligi va ushbu ish sikli davomiy emasligidadir. Mashinasozlikda ishlab chiqarish millionlab turli qismlarni ishlab chiqaradi va har bir qismning ishlab chiqarilishi ko'p sonli texnologik operatsiyalarni amalga oshirish bilan bog'liq hisoblanadi. Bularga misol sifatida quyish, payvandlash, issiqlik bilan ishlov berish, yig'ish, mahsulot sifatini sinovdan o'tkazish va bu jarayonlarni yana davom ettirish mumkin.
Avtomatlashtirish orqali ommaviy ishlab chiqarish surati yuqori darajada yuksalishi mumkin. Mashinasozlikda ommaviy ishlab chiqarish atigi 12%, yirik ishlab chiqarish 17%, seriyali va donali ishlab chiqarish esa 71% ni tashkil etadi. Bu raqamlardan ko'rinib turibdiki, mashinasozlikda avtomatlashtirish jarayoni qo'l mehnatiga qaraganda ancha kam miqdorni tashkil etadi. Bu esa ishlab chiqarishda avtomatlashtirish muammosini hal qilishni qiyinlashtiradi, chunki kichik hajmdagi ishlab chiqarish moslashuvchan, tez sozlanishi mumkin bo'lgan jarayonni avtomatik boshqarish tizimini talab qiladi. Sanoatning kimyo oziq-ovqat va boshqa tarmoqlarining amaldagi korxonalarini zamonaviylashtirish va yangilarini yaratish ishlab chiqarish jarayonlarini
avtomatlashtirishning turli masalalarini hal qilish bilan bog'liq katta hajmdagi ishlarni bajarishni ko'zda tutadi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT