Yashil iqtisodiyot
Download 16.69 Kb.
|
|
TATU Nurafshon filliali Kompyuter injiniringi fakulteti 210-21 guruh talabasi Maftuna Tursunmurotovaning “Yashil iqtisodiyot ” fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Ustoz: Yuldashev Inoyat Talaba: Maftuna Tursunmurotova Nurafshon-2023 Mavzu: Iqlim o’zgarishlari oqibatlariga moslashish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish yo’llari Iqlim o‘zgarishlari oqibatlariga moslashish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish yo‘llari Global iqlim o‘zgarishi natijasida Markaziy Osiyoda so‘nggi 50-60 yil davomida muzliklar maydoni taxminan 30%ga qisqargan. Taxminlarga ko‘ra, harorat 2Cga ortganda muzliklar hajmi 50%ga, 4C ga isiganda esa 78%ga kamayadi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, 2050 yilgacha Sirdaryo havzasida suv resursi 5%ga, Amudaryo havzasida 15%gacha kamayishi kutilmoqda. O‘zbekistonda 2015 yilgacha bo‘lgan davrda suvning umumiy taqchilligi 3 mlrd. m 3 dan ortiqni tashkil qilgan. Respublika hududi o‘ziga xos tuproq va iqlim sharoitiga ega bo‘lib, tabiiy drenajning yetishmasligi, yer osti suvlari minerallashuvi darajasining yuqoriligi natijasida bir qator hududlar “birlamchi sho‘rlangan”. Shu bilan birga, suv resurslaridan oqilona foydalanmaslik va boshqa antropogen omillarning salbiy ta'siri natijasida ayrim hududlarda yerlarning “ikkilamchi sho‘rlanishi” kuzatilib, 45,7 foiz sug‘oriladigan yer maydoni turli darajada sho‘rlangan 309 . Mamlakatimizda iqlim o‘zgarishlariga moslashish va resurslardan oqilona foydalanish masalalari hukumat tomonidan tarmoqlar va sohalar darajasida ishlab chiqilgan va amaliyotga tadbiq etilayotgan maqsadli davlat dasturlarida o‘z ifodasini topmoqda. Suv resurslaridan oqilona foydalanish. O‘zbekiston Respublikasi suv xo‘jaligini rivojlantirishning 2020 — 2030 yillarga mo‘ljallangan konsepsiyasida suv resurslaridan oqilona foydalanishning quyidagi maqsadli ko‘rsatkichlari qabul qilindi: - zamonaviy suv tejovchi sug‘orish texnologiyalardan foydalanish ko‘lamini kengaytirish yo‘nalishida qishloq xo‘jalik ekinlarini sug‘orishda suvni tejaydigan sug‘orish texnologiyalarini joriy qilish 175 ming gektardan 2025 yilgacha 1 million gektarga, 2030 yilga kelib 2 million gektargacha, shu jumladan, tomchilatib sug‘orish texnologiyasi 77,4 mingdan 2025 yilgacha 300 ming gektargacha va 2030 yilga kelib 600 ming gektargacha yetkazilishi; - sho‘rlangan maydonlar 1 948 ming gektardan 1 722 ming gektarga, o‘rta va yuqori sho‘rlangan yerlarni 607 ming gektardan 430 ming gektargacha qisqartirilishi; - sizot suvlar sathi muammoli darajada (0 — 2 metr) bo‘lgan sug‘oriladigan yer maydonlari 1 051 ming gektardan 773 ming gektargacha kamaytirilishi; - foydalanishdan chiqqan 298,5 ming gektar sug‘oriladigan yerlar 2025 yilga kelib qishloq xo‘jaligida foydalanishga kiritilishi; Chiqindilarni boshqarish. Hisob-kitoblarga ko‘ra O‘zbekistonda qattiq maishiy chiqindilar (QMCh) hosil bo‘lishining yillik hajmi prognozi 14-14,5 mln tonna atrofida baholanadi. Aholining o‘rtacha 1,5%ga ko‘payish sur'atini hisobga olganda esa, ushbu ko‘rsatkich 2028 yilga kelib 16-16,7 mln tonnaga yetishi mumkin. Mutaxassislarning ma'lumotiga ko‘ra, Respublika hududlarida har yili, 100 mln. tonna sanoat va 30 mln. m3 maishiy chiqindilar ishlab chiqariladi. Uning morfologik tarkibi o‘rganilganda, chiqindilar tarkibida 5-10% qog‘oz, yog‘och chiqindilari; 20-45% - oziq-ovqat; 3% -metall; 5-10% to‘qimachilik chiqindilari, teri, rezina; 2% - shisha, shuningdek, plastmassa mahsulotlari chiqindilari tashlab, ko‘mib yuboriladi. 2022 yildan 2025 yilgacha bo‘lgan davrda respublika shaharlarining ko‘p kvartirali turar joy sektorida quyidagilar uchun besh turdagi alohida belgili konteynerlar o‘rnatish asosida QMChni saralab yig‘ishni joriy etish ko‘zda tutilmoqda: - qayta ishlanadigan QMCh (polimerlar, qog‘oz va metall); - organik QMCh (oziq-ovqat va boshqa biologik chiriydigan materiallar); - qayta ishlanmaydigan QMCh (kompozitli materiallar, tozalanmagan materiallar va boshqa aralash QMCh); - xavfli maishiy chiqindilar (akkumulyatorlar, batareykalar, tibbiyot chiqindilari va boshqalar); - shisha idish buyumlari. - maqsadli ko‘rsatkichlarga erishish: - aholini qattiq maishiy chiqindilarni to‘plash va olib chiqib ketish bo‘yicha xizmatlar bilan qamrab olish ko‘lamini 100 foizga yetkazish; hosil bo‘ladigan qattiq maishiy chiqindilarning kamida 60 foizini qayta ishlashni ta'minlash; - o‘ziga xos qattiq maishiy chiqindilarni (tarkibida simob bo‘lgan chiqindilar, avtoshinalar, akkumulyatorlar, ishlatilib bo‘lingan moylar, qadoqlash chiqindilari va h.k.) qayta ishlash hajmini 25 foizgacha oshirish; - poligonlarga ko‘mish uchun yo‘naltiriladigan qattiq maishiy chiqindilar hajmini 60 foizgacha kamaytirish; - barcha poligonlar holatini o‘rnatilgan talablarga muvofiqlashtirish, yopilgan poligon yerlarini to‘liq rekul'tivasiya qilish; - qattiq maishiy chiqindilar bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ob'ektlarida muqobil energiya manbalaridan 35%gacha foydalanish; - poligonlar holati monitoringini (er osti (sizot) suvlari va atmosfera havosining holati ustidan nazorat) 100%gacha ta'minlash. O‘zbekiston iqtisodiyotini modernizasiya qilish va tuzilmaviy qayta qurish bo‘yicha vazifalarni amalga oshirish, atrof-muhit holatini yanada yaxshilash hamda tabiiy resurslardan oqilona foydalanish maqsadida quyidagi chora-tadbirlarni amalga oshirish katta ahamiyat kasb etadi: – aholi va iqtisodiyot uchun kafolatlangan ekologik xavfsizlik tizimini yaratish; – ekologiya sohasida innovasiyalarni ishlab chiqish, joriy etish asosida texnologik jarayonlar va tabiatni muhofaza qilish faoliyatini takomillashtirish; – atrof-muhitning ishlab chiqarish va xo‘jalik faoliyati natijasida chiqindilar bilan ifloslanishi oldini olish; – atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish va tabiatdan foydalanish sohasida qonunchilik, normativ-uslubiy bazani barqaror rivojlantirish maqsadida ekologik ta'limni rivojlantirish; – tabiiy resurslardan foydalanish masalalari hamda texnologiyalarni tatbiq etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, “yashil” investisiyalarni jalb qilish va ekologik o‘zgarishlarga moslashish uchun tegishli iqtisodiy mexanizmlar yaratish masalalari bo‘yicha qonunchilikni takomillashtirish; – rivojlanish sohasida rejalashtirilayotgan tijorat va boshqa turdagi loyihalarning atrof-muhitga ta'sirini baholash (ekologik ekspertiza) tizimini takomillashtirish; – tabiiy boyliklardan foydalanishni rasionallashtirish bilan birga ekologik nazorat va monitoringning turg‘un tizimini yaratish; – ekologik soliqlarni takomillashtirish va ekologik talablarni hisobga olgan holda davlat tomonidan xarid qilish va “yashil investisiyalar”ni jalb etish asosida “yashil texnologiyalar”ni rivojlantirish uchun yangi moliyaviy vositalarni joriy etish; – atrof-muhit sifatini yaxshilash va yangi “yashil ish o‘rinlari”ni yaratishga qaratilgan soha va tarmoqlarni qo‘llab-quvvatlash; – iqlim o‘zgarishlari va tabiiy muhitning transchegaraviy ifloslanishi oldini olish bo‘yicha mintaqaviy va xalqaro hamkorlikni rivojlantirish. Download 16.69 Kb. Share with your friends:
|