Tashkillashtiruvchi savollar
1 – savol. Rekombinativ DNK olish. Genlarni klonlash.
1. Rekombinativ DNK olish uchun restriktazalarning qaysi biri qulay? Nima uchun?
2. Genlarni klonlashda qaysi toifa plazmid maqsadga muvofiq?
2–savol. Hujayra va gen injeneriyasiga asoslanib o‘simlik irsiyatini o‘zgartirish.
1. Dastlabki gibridoma olinganda partner hujayralarning qaysi xususiyatlaridan foydalanildi?
2. Hayvon somatik hujayrasidan etuk hayvon organizmi hosil bo‘ladimi?
3 – savol. Hayvonlar irsiyatini hujayra injeneriyasi yo‘li bilan o‘zgartirish. Gibridomalar olish.
1. YAngi organlar yaratish texnologiyasi qaysi to‘qimalar uchun qulay?
2. Asos hujayralar qanday xususiyatlarga ega?
2-ilova
Tayanch ibora va tushunchalar
1.
|
Plazmid
|
14.
|
Hujayra injeneriyasi
|
2.
|
Gen daktiloskopiya
|
15.
|
Hayvonlarni klonlash
|
3.
|
O‘simliklar genomi
|
16.
|
Hujayralar to‘plami
|
4.
|
Odam genomi
|
17.
|
Asos hujayralar
|
5.
|
Bakteriya kloni
|
18.
|
YAngi tana a’zolari
|
6.
|
Gen injeneriya markazi
|
19.
|
Transpozon
|
7.
|
Zamonaviy biotexnologiya
|
20.
|
Endonukleazalar
|
8.
|
Fermentlar injeneriyasi
|
21.
|
Genlarni klonlash
|
9.
|
Yo‘naltirilgan mutatsiya
|
22.
|
Antigen
|
10.
|
Tibbiyot biotexnologiyasi
|
23.
|
Immun reaksiya
|
11.
|
Transgen banan
|
24.
|
Gibridoma
|
12.
|
Genlar terapiyasi
|
25.
|
Restriktaza
|
13.
|
Transgen o‘simlik
|
|
|
3-Ilova
Yangi o‘quv ma’lumotning slaydli taqdimoti.
1.Biotexnologiya uning maqsad va vazifalari.
Biotеxnologiya
Gеn va hujayra injеnеriyasiga asoslanib gеn tеrapiya takomillashmoqda.
Biotеxnologiya
Mikrobiologiya, molеkulyar biologiya,molеkulyar gеnеtika, gеnеtika,hujayra biologiyasi, biokimyo fan yutuqlarini o’z ichiga oladi.
Biotеxnologiya
Gеn va hujayra injеnеriyasidan boshlanadi.
Biotеxnologiya
Davolash qonuniyatlarini o’rganadi.
Biotеxnologiya
Ko'payish xususiyatlarini amalga oshiradi.
Mikroorganizmlarda gen injneriyasi sxemasi.
Ызгарган плазмида
hayvon hujayrasi
Xromosoma
Baktеriya
Rеkombinant DNK-dastlabki DNK molеkula zanjiridagi nuklеotidlar galma-galligining o`zgarishi
Xromosomalar
3.O‘zbekistonda genetik injeneriya va biotexnologiya sohasida qilinayotgan tadqiqotlar va olingan natijalar.
Hayvon va odam tuxum hujayralariga har qanday to’qima hujayrasidan ajratib olingan yadro ko’chirib o’tkazish tеxnologiyasi rivojlanishi natijasida odam va hayvonlarni klonlash imkoniyati vujudga kеldi. Bu tеxnologiya orqali odamning kasallangan organlariga sun'iy usulda olingan to’qimalar transplantattsiya qilindi.
Odam gеnomi natijasida olingan axborotlardan foydalanib, irsiy kasalliklarning qachon namoyon bo’ishi va oqibatini oldindan bilish imkoniyati yaratilmoqda.
Normal xujayralar juda sеkin bo’linib ko’payadi va ularni ko’payishi chеklangan, rak xujayralari esa chеksiz tеz ko’payadi uning shu xususiyatidan foydalanib gibrid xujayralar olish mumkin.Ulardan esa antitanalar olish imkoniyati bor.
Rеspublikamiz Prеzidеnti I. A. Karimov tashabbusi bilanFanlar akadеmiyasi tarkibida Gеnеtika Institutining tashkil topishi, hukumat qarori bilan gеn injеtеriyasining taraqqiyotini bеlgilovchi “Gеninmar” ilmiy dasturining tasdiqlanishi, Fan va tеxnika Davlat qo’mitasi va O’zRFAA birgalikda Gеn injеnеrligi markazi – “Gеnimar” markazining tashkil etilishi mamlakatimizda gеnеtik injеnеriyaga asoslangan biotеxnologiyalar yaratish imkonini bеrdi.
4-ilova.
Oraliq nazorat testlari.
1. CH .Darvinningqanday yirik asarlari bor?
a) Darvin va uning ta’limoti *b) Turlarning paydo bo‘lishis) Olamning rivojlanishi
2.Oqsil qanday modda?
a) monomer * b) polimer c) oddiy modda
3. Oqsil qachon denaturatsiyalanadi?
* a) qizdirilganda b) parchalanganda c) sindirilganda.
4.Mutatsion o‘zgaruvchanlik necha xil bo‘ladi?
a) 4b) 3 *s) 2
5.Transpozaza fermenti hujayrada qanday vazifani bajaradi?
*a)Molekulani yopishqoq uchli qilib kesadi b)DNK bo‘laklarini bir-biriga bog‘laydi s)DNKni bo‘laklaydi.
6. Nasldan naslga o‘tuvchi plazmidlar qanday nomlanadi?
*a) transmissibl b ) Replikatsiyalanuvchi s) avtonom
7.Urug‘langan tuxum hujayra qanday nomlanadi?
a) sperma * b) zigota c) diploid
8.Endonukleaza DNK molekulasini kesadimi?
a) yo‘q *b) ha
9.Gen injeneriyasi usuli bilan xar qanday......ko‘paytirish va uning ishtirokida.......sintez qilish mumkin.
* a) gen oqsil
b )xromosoma ferment
c )bakteriya oqsil
10.Transpozonlar xromosomada o‘z o‘rnini o‘zgartirganda....o‘zgaradi va......
a ) reaksiya d)tezligi pasayadi
b ) o‘zgaruvchanlik k)tezligi oshadi
s) irsiyat e)tezligi o‘zgarmaydi.
Javoblar: a) a d, b) b k, *s) s k d) s e e) a e
11.Antigen ta’sirida T-limfotsitlardan.....hujayralar rivojlanadimi?
*a) limfoblast, xa b)plazmatik, yo‘q s) maxsus, xa
12.Biologiyaga o‘z xissasini qo‘shgan olimni taniysizmi?:
a) J.B Lamark *b) K.Linney s)CH.Darvin.
13.Monoduragay chatishtirishda dominantlik to‘la bo‘lganda nisbatlar qanday bo‘ladi?
*a) 3:1 b) 1:2 s).1:2:1
14. .Monoduragay chatishtirishda dominantlik chala bo‘lganda nisbatlar qanday bo‘ladi?
a) 3:1 b) 1:2 *s).1:2:1
15.Deletsiya bu........
*a)xromosomadagi muayyan fragmentning yetishmasligi b) xromosomaning karrali ortishi s) xromosomaning uzilib qolishi
16.Targ‘il urg‘ochi mushuk erkak mushuk bilan chatishtirilgan.Duragaylarning birinchi avlodida jinslar nisbati qanday bo‘ladi?
a) 3:1 *b) 1:1 s) 1:2:1
17.Ayol sog‘lom, erkak gemofilik. Duragaylarning birinchi avlod qizlari genotipik jihatdan qanday bo‘ladi?
a) sog‘lom b)gemofilik * s) sog‘lom lekin gemofiliyani tashuvchi
18.Ayol sog‘lom, erkak gemofilik. Duragaylarning birinchi avlod qizlari sog‘lom yigitlarga turmushga chiqsalar duragaylarning ikkinchi avlodi genotipik jihatdan qanday nisbatda bo‘ladi?
a) 2:2 b)1:3 * s) 2:1:1
19.Birinchi qon guruhi bo‘lgan ayol qoni to‘rtinchi guruh bo‘lganyigitga turmushga chiqsa bolalarining qoni nechanchi guruh bo‘ladi?
a) 2gr b)1grva 4gr * s) 2gr va 3gr
20.Kombinatsion o‘zgaruvchanlikda yangi......vujudga kelmaydi ,balki yangi .....vujudga keladi?
a) gomolog, mutagen * b) gen ,belgi s) forma, to‘plam
8-Mavzu:Hayotning organizm darajasi va uning o’ziga xos jihatlari. Organizmning jinssiz va jinsiy ko’payishini o’rganish
Share with your friends: |